NSA wydał ważną uchwałę, która może dotyczyć wielu skarżących

W poniedziałek Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał ważną uchwałę, która może dotyczyć wielu skarżących. I nie ma dla nich dobrych wieści. Wynika z niej bowiem jasno, że gdy ktoś skarży np. postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania czy chciał przywrócenia terminu, ale urzędnicy mu odmówili, nie może liczyć na ochronę tymczasową w głównej kwestii merytorycznej.

Rzecz idzie o bardzo praktyczną kwestię

Uchwała ma tzw. charakter abstrakcyjny, czyli nie ma związku z żadnym konkretnym sporem sądowym. A zapadła na wniosek prezesa NSA, który zwrócił uwagę na rozbieżność w orzecznictwie.

Konkretnie chodziło o to, czy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zainicjowanym skargą na trzy kategorie postanowień, tj. stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania, o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania oraz stwierdzające jego niedopuszczalność, dopuszczalne jest wstrzymanie wykonania decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji?

A rzecz idzie o bardzo praktyczną kwestię, kiedy dochodzi do wykonalności już decyzji pierwszej instancji, bo np. ktoś spóźnił się z odwołaniem od niej. Wówczas co do zasady decyzja staje się ostateczna, czyli można ją wykonać i nie da się jej zaskarżyć do sądu.

Jej adresat, jeśli nie zawinił spóźnieniu, może jednak złożyć wniosek o przywrócenie terminu do odwołania. Na odmowę przysługuje zaś skarga do sądu administracyjnego. Tylko że ta nie wstrzymuje wykonania samej decyzji.

Procedura sądowa przewiduje jedynie tzw. instytucję ochrony tymczasowej. Sąd może jej udzielić m.in. na wniosek skarżącego i wstrzymać wykonanie zaskarżonego aktu czy czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków (art. 61 § 3 p.p.s.a.).

Sądy nie były jednak zgodne, czy gdy sama skarga dotyczy postanowienia formalnego, np. odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji, to można wstrzymać wykonanie niej samej. Większość sądów administracyjnych uważało, że nie, ale były i takie, które dopuszczały taką możliwość.

Czytaj więcej:

Podatki

Bez sprawy nie ma sporu - uchwała NSA ws. skargi na bezczynność

Naczelny Sąd Administracyjny wydał pi...

Pro

Co orzekł NSA

Niestety siedmioosobowy skład NSA opowiedział się za wykładnią mniej korzystną dla skarżących. Kluczowy okazał się zakres orzekania przez sąd administracyjny. Sąd orzeka w granicach danej sprawy, a zasada skargowości nakazuje jej związanie z zaskarżonym aktem. Sąd w postępowaniu zainicjowanym np. skargą na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, uznając jej zasadność, uchyli je. Jak jednak podkreśliła sędzia NSA Elżbieta Kremer, sąd nie może uchylić decyzji organu pierwszej instancji, bo to nie mieści się w pojęciu granic danej sprawy.

NSA wziął też pod uwagę spory, w których występuje wiele stron, o różnych interesach. Wówczas nie dla wszystkich zastosowanie czasowej ochrony sądowej może być korzystne. Ci, którzy nie składali odwołania od decyzji, czyli ją akceptują, chcą, żeby była ostateczna i oczekują jej szybkiego wykonania.

Do uchwały zostało zgłoszone jedno zdanie odrębne.