SN wyjaśnia wymogi protestów ws. wyborów parlamentarnych i referendum

Po wynikach wyborów

Protesty przeciwko ważności wyborów do Sejmu lub Senatu wnosi się do Sądu Najwyższego na piśmie w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników wyborów. Protest można złożyć bezpośrednio do SN (na Punkcie Obsługi Interesantów w budynku SN przy pl. Krasińskich 2/4/6). Można go też nadać w placówce Poczty Polskiej, a nadany u innego operatora musi wpłynąć do SN przed upływem terminu 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Dlatego wysłanie protestu np. kurierem nie gwarantuje zachowania terminu.

Wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim mogą złożyć protest, właściwemu terytorialnie konsulowi, lub kapitanowi statku. W takim przypadku trzeba dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu pełnomocnika lub pełnomocnika do doręczeń, który zamieszkuje w Polsce. Protest nadany do konsula wysłany pocztą zagraniczną lub kurierem musi wpłynąć do urzędu konsularnego przed upływem terminu do wniesienia protestu.

Prawo wniesienia protestu wyborczego ma wyborca, pełnomocnik wyborczy oraz przewodniczący właściwej komisji wyborczej. Takiego prawa nie mają np. fundacje. Protest można wnieść osobiście, ale też przez pełnomocnika (adwokata, radcę). Musi być wniesiony na piśmie. Nieważne będzie wniesienie go faksem, mailem czy przez ePUAP.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Protest wyborczy – kto, gdzie, jak? Zgłaszanie protestu wyborczego

Protesty wyborcze – jak je zgłosić? Gdzie i w jakim terminie można złożyć swój protest tak, by by...

Rozpoznany może być tylko protest zawierający wszystkie formalne wymogi określone w Kodeksie wyborczym, ale też warunki pisma procesowego określone w art. 126 i następne Kodeksu postępowania cywilnego. Chodzi w szczególności:

- oznaczenie wnoszącego protest z podaniem jego adresu i PESEL;

- podanie, w którym z obwodów do głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego w spisie wyborców było umieszczone imię i nazwisko wyborcy wnoszącego protest.Oznaczenie pełnomocnika wraz ze wskazaniem jego adresu jeżeli został ustanowiony i dołączenie pełnomocnictwa;

- wniosek o stwierdzenie nieważności wyborów w danym okręgu wyborczym, wyboru posła lub senatora;

- wskazanie zarzutów i dowodów, na ich poparcie z uzasadnieniem;

- własnoręczny podpis skarżącego lub jego pełnomocnika.

Jeżeli protest wyborczy składa osoba przebywająca za granicą lub na polskim statku morskim – protest musi dodatkowo zawierać oznaczenie pełnomocnika zamieszkałego w Polsce lub pełnomocnika do doręczeń w Polsce ze wskazaniem jego adresów. Należy też dołączyć dokument pełnomocnictwa.

Przed Sądem Najwyższym

Sąd Najwyższy rozpoznaje protesty w składzie 3 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, którego uczestnikami są wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej albo jego zastępca oraz przewodniczący właściwej Okręgowej Komisji Wyborczej i Prokurator Generalny.
SN rozpoznaje protesty na posiedzeniu niejawnym, bez udziału osób trzecich, choć ma możliwość skierować sprawę na rozprawę, i w niej mogą wziąć udział uczestnicy postępowania, przedstawiciele mediów i publiczność.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Przewodnik na wybory 2023 r.: Agitacja, wyniki i protesty

Oto najważniejsze ramy prawne prowadzenia agitacji wyborczej oraz obliczania wyników wyborów, kto...

Jeżeli przy rozpoznawaniu danego protestu pojawi się konieczność przeprowadzenia dowodu np. przesłuchania świadków czy oględzin kart do głosowania, to SN w praktyce zleca ich przeprowadzenie sądowi powszechnemu, co do zasady na jawnym posiedzeniu.

Takie indywidualne postępowanie SN kończy się opinią, że protest jest niezasadny bądź zasadny. W przypadku zasadności zarzutów trójka sędziów wskazuje, czy stwierdzone nieprawidłowości miały wpływ na wynik wyborów. Po rozpoznaniu wszystkich protestów SN w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, na podstawie sprawozdania z wyborów PKW oraz tych opinii trzyosobowych składów rozstrzyga o ważności wyborów lub o wyborze posła czy senatora, przeciwko któremu wniesiono protest. Uchwała SN ma być wydana nie później niż w 90. dniu po dniu wyborów.

Podejmując uchwałę o nieważności wyborów lub wyboru posła (senatora), SN stwierdza wygaśnięcie mandatów w zakresie unieważnienia i postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując, od której należy ponowić postępowanie wyborcze.

Sprawa referendum

Prawo wniesienia protestu w sprawie referendum przysługuje osobie uprawnionej do udziału w nim, przewodniczącemu obwodowej komisji ds. referendum oraz podmiotowi uprawnionemu do udziału w kampanii referendalnej.