Do biura Rzecznika Praw Obywatelskich trafiają skargi, w których Polacy podnoszą zarzut ujawniania przez biura informacji gospodarczej (w skrócie BIG) lub firmy windykacyjne działające w ramach internetowej giełdy wierzytelności (tzw. markety długów) informacji o zobowiązaniach przedawnionych. – Dla obywateli niezrozumiałe jest to, że pomimo regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym dotyczących instytucji przedawnienia, bezczynność wierzyciela, który w ustawowym terminie nie podjął działań zmierzających do wyegzekwowania swojej należności, zyskuje swoistą ochronę na gruncie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych – podnosi prof. Irena Lipowicz.
W wystąpieniu do ministra gospodarki RPO zauważa, iż konstrukcja przedawnienia stanowi element wywodzącej się ze staropolskiego prawa cywilnego instytucji dawności. – Najogólniej rzecz biorąc, pojęcie dawności obejmuje wszystkie te instytucje prawa cywilnego, które wiążą skutki prawne z takim zdarzeniem prawnym, jakim jest upływ czasu – wskazuje Rzecznik.
W praktyce, z uwagi na wadliwe w ocenie RPO ukształtowanie przepisów ustawy o uigiwdg, dochodzi do sytuacji, w których wierzyciele unikają dochodzenia swoich roszczeń w trybie procesu sądowego w obawie o to, iż dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Alternatywą jest dokonanie cesji wierzytelności na firmę windykacyjną, która zgłasza dane o przedawnionym zobowiązaniu do BIG. Natomiast w przypadku, gdy dane zostaną ujawnione przez Biuro Informacji Gospodarczej, zazwyczaj nie jest możliwe ich usunięcie ze względu na brak dokumentów potwierdzających wygaśnięcie lub nieistnienie zobowiązania.
Problem publicznego udostępniania wierzytelności przedawnionych przez firmy sprzedające za pośrednictwem tzw. marketów długów wynika z art. 4 ustawy. Zgodnie z tym przepisem udostępnianie informacji gospodarczym osobom trzecim nieoznaczonym w chwili przeznaczania tych informacji do udostępniani następuje wyłącznie za pośrednictwem biura informacji gospodarczej, chyba że udostępnianie następuje w celu sprzedaży wierzytelności przez ogłoszenie publiczne. – Oznacza to, iż z obowiązku udostępniania informacji gospodarczych osobom nieoznaczonym za pośrednictwem BIG wyłączone zostało udostępnianie informacji w celu sprzedaży wierzytelności – wyjaśnia prof. Lipowicz.
Rzecznik zaznacza, iż nie kwestionuje zasadności prawa do dochodzenia roszczeń przysługujących wierzycielom, ale jednocześnie zauważa, iż przyznanie firmom windykacyjnym prawa do niekontrolowanego publicznego udostępniania informacji o dłużnikach na podstawy ustawy o uigiwdg może być wykorzystywane jako instrument przymuszających do zaspokojenia przedawnionych roszczeń.
