Norwegia opłakuje zabitych

W katedrze luterańskiej w Oslo modlili się król, premier i ministrowie. – Od piątku minęły zaledwie dwa dni. To jest jak wieczność. Godziny, dni, noce wypełnione szokiem, gniewem i łzami. Dziś przyszedł czas na smutek. Dziś pozwolimy sobie na to, by się zatrzymać i opłakiwać zmarłych – mówił premier Jens Stoltenberg, cytowany przez dziennik „Dagbladet".

Raport rp.pl
zamachy w Norwegii

Przed katedrą tysiące ludzi kładły kwiaty i zapalały znicze. Modlili się za zabitych przez wybuch bomby w stolicy kraju i ofiary strzelaniny na obozie młodzieżówki rządzącej Partii Pracy na wyspie Utoya. Napastnik 32-letni Norweg Anders Behring Breivik został ujęty.

Będzie więcej ofiar?

W wodach wokół wyspy wciąż trwały poszukiwania ofiar – niewykluczone, że niektórzy z uciekających mogli utonąć. W szpitalu uniwersyteckim Ullevaal w Oslo leżą ranni – 41 osób. Jedna osoba zmarła w sobotę wieczorem, 18 wciąż jest w ciężkim stanie. Wśród rannych na wyspie jest Adrian Pracoń, Norweg polskiego pochodzenia.

Premier Stoltenberg spotkał się z liderami frakcji parlamentarnych. Zdaniem szefa rządu nie może być mowy o tym, by dramatyczne wydarzenia „kneblowały debatę polityczną". Ale zdaniem szefowej partii Centrum Liv Signe Navaretse kampania przed wrześniowymi wyborami samorządowymi będzie bardzo stonowana.

Policja w ogniu krytyki

Opinię publiczną bulwersuje, że policja tak późno dotarła na wyspę Utoya. Breivik mógł aż półtorej godziny krążyć po niej i strzelać do nastolatków. Zabił 86 osób. Policjanci wsiedli wprawdzie na łódź, ale nie zdołali dopłynąć na wyspę. – Na pokładzie znalazło się tylu ludzi i tyle wyposażenia, że zaczęła nabierać wody i zatrzymał się silnik – mówił szef policji z Buskerud. Postanowiono więc poczekać na oddział specjalny Delta. Ten z kolei nie mógł skorzystać ze śmigłowca, musiałby bowiem jechać na lądowisko dłużej niż na Utoyę. Policja dostała wezwanie o godzinie 17.27, o 18.09 dotarł na przystań oddział Delta, dopłynięcie na wyspę zajęło antyterrorystom  16 minut, a terrorysta poddał się dwie minuty później.

Norwescy neonaziści

Wszyscy zastanawiają się, czy sprawca zamachu był powiązany ze skrajną prawicą i czy w Norwegii istnieją środowiska ekstremistów, które mogą jeszcze być groźne.

Komentarz "Rz"
Jerzy Haszczyński: Zamach na krainę szczęśliwości

Zwolennicy Hitlera działali w okresie przedwojennym i wojennym. Neonaziści objawili się później. W 1969 roku powstała Liga Młodzieży Narodowej, z tych środowisk wywodził się utworzony w 1975 roku Front Norweski (NF) Erika Blüchera. Nie powiodła się jednak próba jego rejestracji. W 1979 roku NF zmienił nazwę na Narodową Partię Ludową. Od lat 80. skrajna prawica koncentruje się na działalności antyimigranckiej. Ale bez powodzenia. Powstała w 1990 roku Partia Ojczyźniana dostawała mniej niż 0,5 procent głosów.

Neonaziści sięgali już po terroryzm. W 1977 roku w Tromsoe prawicowy ekstremista wysadził w powietrze księgarnię, w 1979 roku bomba wybuchła podczas pierwszomajowego pochodu w Oslo. Usiłowano też podrzucić bombę pod siedzibę anarchistycznej społeczności Blitzhuset w Oslo, a w 1985 roku atakowany był meczet w Oslo. Ostatnio takich ataków nie było.

Rosną w siłę?

– Od kilku lat było wiadomo, że zagrożenie ze strony skrajnej prawicy systematycznie rośnie. Byłem jednak zdziwiony, że do takiej masakry doszło akurat w Norwegii, a nie w Austrii, we Francji czy w Wielkiej Brytanii. Od 2009 roku brytyjskie służby aresztowały 12 prawicowych ekstremistów podejrzanych o przygotowywanie zamachów – mówi „Rz" Matthew James Goodwin, ekspert ds. ekstremizmu z Uniwersytetu w Nottingham.