Orbán wybiera trzecią drogę

Na forum swojego najważniejszego wystąpienia od ostatnich wygranych przez Fidesz wyborów Viktor Orbán wybrał tzw. Wolny Uniwersytet Tusványos. To cykl publicznych spotkań węgierskich działaczy społecznych i polityków organizowany od 1989 r. w kurorcie Baile Tusnad (węg. Bálványosfürdő) w sercu zdominowanej przez mniejszość węgierską ziemi seklerskiej w rumuńskim Siedmiogrodzie. Orbán był regularnie gościem i prelegentem tych spotkań.

W poszukiwaniu wzoru

W sobotę węgierski premier poświęcił wystąpienie swoim wyobrażeniom i planom przekształceń, jakim podlega kierowany przez niego kraj. Jego zdaniem przede wszystkim należy zerwać z liberalną organizacją społeczeństwa. Wcześniejsze liberalne państwo węgierskie nie chroniło dostatecznie wspólnego bogactwa, nie zapobiegło przed zadłużeniem budżetu, a rodzin przed „kredytowym niewolnictwem", nie było też w stanie występować w obronie diaspory węgierskiej poza granicami.

– Naród węgierski nie jest tylko zbiorem jednostek, lecz wspólnotą, którą trzeba zorganizować, wzmocnić i budować – stwierdził.

– Budowane na Węgrzech nowe państwo nie będzie oparte na wartościach liberalnych – uznał Orbán. Nie będzie też kopiowało zachodnich wzorców państwa opiekuńczego, które się już wyczerpały. Trzeba „wynaleźć" model, który będzie najlepiej służył  interesom narodowym. „Dzisiaj kluczowym tematem jest zrozumienie tych systemów, które nie są demokracjami i nie są liberalne: Singapuru, Chin, Rosji, Turcji" – wyliczał.

Tym bardziej że jego zdaniem społeczeństwa oparte na zasadach liberalnej demokracji nie są w stanie podtrzymać swojej konkurencyjności. Sprzeciwił się też imigracji, która podważa podstawy etniczne państw narodowych. „Tego chcemy?" – pytał retorycznie.

Szef węgierskiego rządu uznał, że Europa przeszła trzy transformacje – po pierwszej i drugiej wojnie światowej i w 1990 r. Jego zdaniem obecnie dokonuje się kolejna transformacja będąca konsekwencją kryzysu gospodarczego. W nowym systemie gospodarka powinna być oparta na pracy i wytwórstwie, a nie na operacjach kapitałowych.

Agenci wpływu

Część wystąpienia Orbán poświęcił głośnemu ostatnio na Węgrzech konfliktowi wokół Funduszu Norweskiego. Chodzi o środki finansowe przekazywane przez Norwegię jako pomoc dla uboższych państw unijnych – wśród beneficjentów są pozarządowe organizacje prowadzące działalność, której rząd Fideszu jest niechętny.

Zdaniem Orbána „mamy do czynienia z opłacanymi przez zagranicę aktywistami politycznymi", którzy nie są zainteresowani przebudową państwa w wyznaczonym przez Fidesz kierunku. „Bardzo dobrze, że w węgierskim parlamencie powstała komisja, która zajmuje się obserwacją, rejestrowaniem i ujawnianiem zagranicznej agentury wpływu" – stwierdził Orbán. Dodał, że nie może być tak, że administrowaniem zagranicznej pomocy (także unijnej) zajmowali się ludzie, którzy nie są pracownikami państwa.

Niektórzy komentatorzy doszukują się w wystąpieniu Orbána echa popularnej wśród węgierskich pisarzy i myślicieli w latach 30. i 40. XX wieku ideologii trzeciej drogi.

Dla krytycznie reagującej na wystąpienie Orbána węgierskiej opozycji ideologiczne rozważania są jednak tylko tłem do aktualnej walki politycznej. Zdaniem koalicji „Együtt–PM" (Razem) premier odrzucił nie tyle demokrację liberalną, ile demokrację zachodnią jako taką.

Ugrupowanie zarzuciło Orbánowi „małpowanie Putina". Zdaniem przywódców koalicji pomysł przedstawiania organizacji pozarządowych jako „obcych agentów" pochodzi właśnie od rosyjskiego prezydenta.