Metro w Londynie ma 150 lat

150 lat temu, 10 stycznia 1863 roku, w Londynie otwarto pierwszą na świecie linię metra.

Fragment tekstu z archiwum "Rzeczpospolitej"

Liczba mieszkańców Londynu rosła w olbrzymim tempie. Z miliona w 1801 roku pod koniec XIX wieku zrobiło się ich cztery razy więcej. Kolejne dwa miliony mieszkały w dzielnicach podmiejskich. Olbrzymi ruch na drogach sprawiał, że więcej czasu zajmowało przebicie się przez miasto niż cała podróż pociągiem z oddalonego o 80 kilometrów Brighton. W 1860 roku zaczęły się więc pierwsze prace nad projektem mającym rozwiązać ten problem – by docierać do centrum, kolej musiała zejść do podziemi.

Pierwsze tunele budowano metodą odkrywkową. Robotnicy rozkopywali ulice, w głębokich na kilkanaście metrów kanałach kładli tory, nad nimi budowali sklepienia i jezdnie. Powstająca w ten sposób pierwsza część linii Metropolitan z Paddington do Farringdon otwarto 10 stycznia 1863 roku. Kolejną – District – utworzono pięć lat później. Do ideału było jednak jeszcze daleko – w tych czasach poruszające się w tunelach pociągi napędzane były węglem, a lokomotywy zatapiały perony w kłębach pary.

W latach 80. XIX wieku zaczęto drążyć głębsze tunele, już nie metodą odkrywkową. Na początku XX wieku metro zaczęło nabierać kształtów znanych dzisiaj, choć perony były gęsto i chaotycznie oklejone reklamami zasłaniającymi nawet nazwy stacji. To zrodziło potrzebę ujednolicenia symboliki i oznakowania. Powstało charakterystycznie logo: czerwony okrąg z poziomą granatową belką i napisem „Underground” w środku.

Beck upraszcza metro

Według doktora Olivera Greena, głównego kuratora Muzeum Transportu mieszczącego się w Covent Garden, nie ma miasta, którego symbol transportu tak bardzo łączyłby się z jego tożsamością. To logo rozpoznawane jest wszędzie, a samo metro od początku było motorem zmian i rozwoju Londynu. Jako przykład kurator podaje stację Morden, która powstała na południowym końcu linii Northern w latach 20. ubiegłego wieku.

– Stanęła na obrzeżach miasta, niemal w polu, jednak chwilę potem powstało wokół niej osiedle i dzielnica zaczęła się szybko rozwijać – opowiada, na dowód pokazując zdjęcia pierwszych domów wyrastających przy budynkach kolejowych.

Ówczesne stacje, takie jak Arnos Grove na linii Piccadilly czy Chiswick Park na District, wyróżniały się nowatorską architekturą w stylu art déco, która miała przyciągać pasażerów. Do dziś można je oglądać.

Z czasem podziemna kolej zyskała przydomek The Tube (Tuba). Liczba linii i stacji tworzonych przez prywatne przedsiębiorstwa ciągle wzrastała. By system ujednolicić, całe metro wraz z autobusami i tramwajami zostało podporządkowane w 1933 roku nowo utworzonemu Londyńskiemu Zarządowi Transportu Pasażerskiego, potocznie zwanemu London Transport. Właśnie wtedy pojawiła się mała, niepozorna ulotka ze schematem całego systemu podziemnej kolei autorstwa pracownika metra Harry’ego Becka.

Inżynier uznał, że może zrezygnować z odwzorowywania prawdziwych odległości między stacjami, bo nie są one ważne, gdy podróżuje się pod ziemią, gdzie i tak nic nie widać. Tworząc plan, podobny nieco do schematu obwodu elektrycznego, postawił na prostotę. Każda z linii została oznaczona innym kolorem, ich trasy biegną poziomo, pionowo lub pod kątem 45 stopni. Stacje, na których można się przesiadać, autor oznaczył w pierwszej wersji diamentami, a później kółkami.

Beck stworzył mapkę po godzinach. Szefowie odnieśli się do niej na początku sceptycznie, jednak jej przejrzystość okazała się niezwykle praktyczna i od razu spodobała się pasażerom.