Irański Oskar Schindler

Niewiele jest na świecie krajów tak wrogo do siebie nastawionych jak Iran i Izrael. Prezydent Mahmud Ahmadineżad wzywa do wymazania państwa żydowskiego z mapy świata i twierdzi, że Holokaust był mitem. Premier Benjamin Netanjahu uważa Teheran za "kraj islamskich szaleńców" i grozi, że jeżeli Irańczycy nie zrezygnują ze swoich atomowych dokona w tym kraju militarnej interwencji.

Sytuacja ta sprawia, że wydana właśnie książka "Lion's Shadow" (Cień Lwa) Fariborza Mokhtariego wprowadziła w zakłopotanie zarówno Izraelczyków, jak i Irańczyków. Opowiada ona o Abdolu-Hosseinie Sardarim, członku królewskiej dynastii Kadżarów, która rządziła Iranem do 1925 roku, i perskim konsulu w Paryżu w czasie II wojny światowej.

Gdy w 1940 roku północna część Francji znalazła się pod niemiecką okupacją, mieszkająca na terenie tego kraju społeczność irańskich Żydów znalazła się w dramatycznej sytuacji. Ludzie ci stali się celem brutalnych prześladowań okupanta, tropiono ich i zamykano w obozach koncentracyjnych. Właśnie wtedy do akcji wkroczył Sardari.

Ponieważ Niemcy miały znakomite relacje handlowe z Iranem, narodowo-socjalistyczna propaganda ogłosiła, że Persowie są czystymi rasowo azjatyckimi aryjczykami. Na dodatek spokrewnionymi z Germanami. Właśnie na to powołał się Sardari. Przekonał on Niemców, że irańscy Żydzi tak naprawdę nie mają nic wspólnego ze znienawidzonymi przez Hitlera Żydami europejskimi.

Według niego w 538 roku przed Chrystusem perski imperator Cyrus wyzwolił Żydów z Babilonu i wszyscy oni wrócili do domu. Niewielka grupka Persów przeszła zaś  na judaizm, założyła odrębną sektę i kontynuowała żydowskie tradycje. Ich potomkowie Dżuguci — nazwa prawdopodobnie wymyślona przez Sardariego — choć nazywani są irańskimi Żydami, tak naprawdę byli więc Aryjczykami.

Podczas gdy narodowo-socjalistyczni eksperci ds. rasowych łamali sobie głowę nad tą opowieścią, Sardari wystawiał irańskie paszporty Żydom. Na początku tylko tym pochodzącym z Iranu, potem również innym, którzy z Persją nie mieli nic wspólnego. Zaopatrzonych w te dokumenty ludzi wysyłał w długą podróż przez pół okupowanej Europy do Teheranu.

W 1941 roku, gdy Iran został zajęty przez Związek Sowiecki i Wielką Brytanię, Sardari stracił swoją placówkę i status dyplomatyczny. Kazano mu natychmiast wracać do kraju. Mimo to Irańczyk zdecydował się zostać w Paryżu i nadal pomagać Żydom. Tym razem już za na własną rękę, za własne pieniądze i na własne ryzyko.

Robił to mimo, że jego bluff został w końcu przez Niemców zdemaskowany. Adolf Eichmann, uznał opowieść o Dżugutach za bzdurę i "typowy żydowski trik kamuflażu". Jak informuje BBC Sardari uratował ponad 2000 Żydów. Czyli dwa razy więcej niż słynny, unieśmiertelniony przez Stevena Spielberga, "dobry Niemiec" Oskar Schindler. Mimo to do niedawna jego historia była niemal zupełnie nieznana.

Sardari po wojnie nigdy nie starał się o honory czy nagrody. Uważał, że wykonywał tylko swoje obowiązki. Po wojnie spotkała go zresztą osobista tragedia. Jego ukochana — chińska śpiewaczka operowa Czin-Czin — została zamordowana przez komunistów w okresie Rewolucji Kulturalnej. W 1952 roku oskarżono go zaś w Teheranie o defraudację państwowych pieniędzy i nielegalne wydawanie paszportów.

Po oczyszczeniu dobrego imienia, kontynuował karierę dyplomatyczną jako irański poseł w Londynie. Dobiegła ona końca, gdy w 1979 roku w Iranie doszło do islamskiej rewolucji. Jako urzędnik szacha i przedstawiciel królewskiego rodu, został przez nowy reżym pozbawiony całego majątku. Umarł w nędzy w londyńskim przytułku w 1981 roku.

Autor "Cienia Lwa" w wywiadzie udzielonym BBC powiedział, że swoją książką chciał przełamać wzajemne izraelsko-irańskie stereotypy. —To opowieść o muzułmańskim Irańczyku, który ryzykuje życie, karierę i własność, aby ratować swoich współobywateli. Niezależnie od tego czy są Żydami czy muzułmanami — powiedział BBC Fariborz Mokhtari.