Papieski program ciągłości

Kanonizacja dwóch papieży w obecności papieża emeryta sprawowana przez Ojca Świętego Franciszka była doskonałą okazją, by przedstawić program i wizję Kościoła na XXI wiek. I choć na pierwszy rzut oka, sądząc po długości i treści homilii, mogłoby się wydawać, że Franciszek, mimo że miał okazję przemówić do niemal 2 miliardów widzów, okazji tej nie wykorzystał, to wcale tak nie jest. Homilię papieską trzeba bowiem „czytać" w kontekście całej uroczystości kanonizacyjnej, a także odnieść ją do toczonych obecnie w Kościele debat. I dopiero z tej perspektywy można dostrzec pełną treść eklezjalnej propozycji, jaką sformułował Franciszek na placu św. Piotra.

Franciszek jest często przedstawiany przez media jako kolejny (po Janie XXIII i Pawle VI) papież zerwania z tradycją. Ale dzisiejsza uroczystość po raz kolejny pokazała, że wcale tak nie jest i że obecny papież opowiada się, choć z pewnymi korektami, za hermeneutyką ciągłości sformułowaną przez Benedykta XVI. Równoczesna kanonizacja dwóch – tak często przeciwstawianych sobie przez media i część postępowej opinii teologicznej – papieży jest tego najlepszym dowodem.

Franciszek pokazał w ten sposób, że nie ma i nie może być sprzeczności między kolejnymi papieżami. Nie jest tak, że jeden z nich jest papieżem Soboru Watykańskiego II, a drugi papieżem sprzeciwiającym się zmianom soborowym. To, co pierwszy rozpoczął, drugi z zaangażowaniem, choć niekiedy wbrew opiniom teologów czy mediów, kontynuował. „Św. Jan XXIII i św. Jan Paweł II współpracowali z Duchem Świętym, aby odnowić i dostosować Kościół do jego pierwotnego obrazu, który nadali mu święci w ciągu wieków" – mówił Franciszek, wyraźnie podkreślając kontynuację soborowej linii Kościoła, rozpoczętej pontyfikatem św. Jana XXIII i przejętej przez św. Jana Pawła II.

Jan Paweł II patronem rodziny. "Tu nie będzie rewolucji"

Prawdziwa reforma

I dokładnie taką samą drogą – odkrywania „pierwotnego obrazu Kościoła" i próby kształtowania w ten sposób instytucji kościelnych – zamierza, co zresztą zostało wprost powiedziane, podążać Franciszek. Reforma Kościoła, którą co rusz zapowiadają „bliscy papieżowi" kardynałowie, nie ma zatem oznaczać przykrawania go do wymiarów czysto ludzkich, ale odkrywanie jego prawdziwego oblicza. „Nie zapominajmy, że to właśnie święci prowadzą Kościół naprzód i sprawiają, że się rozwija" ?– wskazywał Franciszek. Jeśli zatem ktoś liczył na to, że obecny papież skieruje Kościół na drogi jakiejś radykalnej transformacji, to się myli. Drogą Franciszka, tak jak świętych Jana XXIII i Jana Pawła II, jest bowiem wierność Ewangelii i poszukiwanie skutecznych dróg jej głoszenia w świecie. Ewangelia ta nie ma być jednak okrajana z niewygodnych dla świata prawd, choćby z tej o nierozerwalności małżeństwa. „Świętość i nierozerwalność chrześcijańskiego małżeństwa, które często ulega rozbiciu pod wpływem ogromnej presji ze strony zeświecczonego świata, musi być wspierana jasnym nauczaniem, a także świadectwem samych małżeństw" – przypomniał kilka dni temu południowoafrykańskim biskupom Franciszek.

Uznanie św. Jana Pawła II za „papieża rodziny", a także skierowanie do niego prośby o modlitwę w intencji zbliżającego się synodu, stanowi istotny głos obecnego papieża w toczącej się dyskusji na temat „aktualności" nauczania zawartego w adhortacji „Familiaris consortio". Niemieccy postępowcy chcieliby odrzucić zawarte w niej jasne stanowisko w sprawie komunii świętej dla rozwodników w ponownych związkach i zastąpić je jakimś nowym, nieewangelicznym, za to zgodnym z duchem czasów. Franciszek, wskazując na św. Jana Pawła II jako na patrona rodziny i prosząc go o wstawiennictwo w procesie synodalnym, jasno wskazał, że nauczanie papieskie pozostaje nie tylko aktualne, ale też jest punktem odniesienia. Trudno o wyraźniejszy sygnał dla zwolenników postępu, którym papież przypomina, że to nie zerwanie i nie liberalizacja, ale świętość i kontynuacja nauczania stanowią drogę Kościoła.

Kościół miłosierdzia

Ostatnim elementem „programu papieskiego" jest wreszcie głoszenie miłosierdzia Bożego i życie nim. To ono bowiem „zawsze żywi nadzieję, zawsze przebacza, bo zawsze miłuje". Miłosierdzie Boże musi być jednak zakorzenione w świadomości Ran Chrystusa. „Św. Jan XXIII i św. Jan Paweł II mieli odwagę oglądania ran Jezusa, dotykania Jego zranionych rąk i Jego przebitego boku. Nie wstydzili się ciała Chrystusa, nie gorszyli się Nim, Jego krzyżem. Nie wstydzili się ciała swego brata (por. Iz 58, 7), ponieważ w każdej osobie cierpiącej dostrzegali Jezusa. Byli to dwaj ludzie mężni, pełni parezji [szczerości] Ducha Świętego i złożyli Kościołowi i światu świadectwo dobroci Boga i Jego miłosierdzia" – mówił Franciszek.

Obaj nowi święci byli ludźmi, którzy doświadczyli zła, ale mieli też świadomość, że Bóg jest od niego silniejszy. I takie samo zadanie stawia Bóg także przed nami. My również, choć widzimy zło świata, jego odejście od Boga, mamy być zakorzenieni w Chrystusie i wiedzieć, że Bóg jest silniejszy. I jak Jan XXIII i Jan Paweł II zawierzać się Ranom Chrystusa, ale także macierzyńskiej miłości Maryi. I odkrywać miłosierdzie, które stać się powinno programem dla Kościoła w XXI wieku.

—Autor jest filozofem, redaktorem portalu Fronda.pl

Powiedzieli

Kardynał Reinhard Marx przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec