Izolacja, kiepskie jedzenie i surowe kary. Życie więźniów politycznych w Rosji

– Władimir Kara-Murza mógł się tylko śmiać, gdy urzędnicy z Kolonii Karnej nr 6 w niewytłumaczalny sposób umieścili małą szafkę w jego i tak już ciasnej betonowej celi, obok składanego łóżeczka, stołka, zlewu i latryny. Ten moment czarnego humoru nastąpił, bo jedyne, co musiał w nim przechowywać, to szczoteczka do zębów i kubek – powiedziała jego żona Jewgienia, gdyż działaczowi opozycji nie wolno było trzymać żadnych rzeczy osobistych w izolatce.

Innym razem Kara-Murza musiał zabrać swoją pościel z drugiego końca korytarza, z tą różnicą, że więźniowie muszą trzymać ręce za plecami, gdy opuszczają cele.

– Jak miał to odebrać? Zębami? – pyta Yevgenia Kara-Murza w rozmowie z Associated Press.

Gdy zebrał pościel, pojawił się strażnik z kamerą i powiedział mu, że złamał zasady, przez co będzie miał zaostrzoną dyscyplinę.

Dla więźniów politycznych, takich jak Kara-Murza, życie w rosyjskich koloniach karnych to ponura rzeczywistość pełna presji fizycznej i psychicznej, braku snu, niewystarczającej żywności, kiepskiej lub po prostu odmawianej opieki zdrowotnej oraz oszałamiającego zestawu arbitralnych zasad.

– Nikt w rosyjskim systemie penitencjarnym nie jest bezpieczny – mówi Grigorij Wajpan, prawnik z grupy Memoriał, założonej w celu dokumentowania represji w Związku Radzieckim. – W przypadku więźniów politycznych sytuacja jest często gorsza, ponieważ państwo stara się ich dodatkowo ukarać, dodatkowo odizolować od świata, czyli zrobić wszystko, aby ich złamać – dodał.

Czytaj więcej

Polityka

Opozycjonista Władimir Kara-Murza umieszczony w kolonii karnej na Syberii. Na 25 lat

Rosyjski opozycjonista Władimir Kara-Murza, skazany na dwadzieścia pięć lat więzienia za „zdradę” i potępienie ofensywy na Ukrainie został dowieziony do kolonii karnej o zaostrzonym rygorze w Omsku na Syberii, poinformował jego prawnik Wadim Prochorow.

Kara-Murza został w zeszłym roku skazany za zdradę stanu za potępienie wojny na Ukrainie. Należy do rosnącej liczby dysydentów przetrzymywanych w coraz surowszych warunkach w wyniku represji politycznych prezydenta Władimira Putina. Odsiaduje wyrok 25 lat, co jest najsurowszym wyrokiem dla krytyka Kremla we współczesnej Rosji.

Więziennictwo ma kręgosłup systemu sowieckiego

Byli więźniowie, ich krewni i obrońcy praw człowieka malują ponury obraz systemu więziennictwa – jako wywodzącego się z gułagu ZSRR. – Choć przechodzi reformy, mniej więcej nadal ma kręgosłup systemu sowieckiego – mówi Oleg Kozłowski, badacz Rosji Amnesty International.

Najczęściej więźniowie mieszkają w barakach zapełnionych łóżkami piętrowymi. Konstantin Kotow, działacz, który spędził ponad rok w Kolonii Karnej nr 2 w obwodzie włodzimierskim – więzieniu Nawalnego od 2021 r. do czerwca 2022 r. – wspomina ciasne kwatery, w których mieściło się do 60 mężczyzn w jednym pokoju.

– Śniadanie składało się z owsianki, obiad z zupy z niewielką ilością mięsa lub bez mięsa, puree ziemniaczanego i kotleta mięsnego lub rybnego; podobnie jak kolacja – powiedział Kotow. Dodał, że więźniowie dostawali dwa jajka tygodniowo, a owoce i warzywa były luksusem, którego prawie nigdy nie można było kupić w więziennych kioskach.

– Racja żywnościowa jest niewystarczająca i często jest niejadalna. Dlatego prawie nikt nie żyje samymi racjami żywnościowymi – powiedział kiedyś Nawalny. Żona opisywała, że jadał owsiankę na śniadanie, zupę i owsiankę na obiad oraz owsiankę ze śledziem na kolację.

Więźniowie mogą kupić dodatkową żywność, krewni mogą im też wysyłać paczki w ramach określonych limitów. Jednak osoby przebywające w celach karnych nie dostają żadnych przesyłek.

Andriej Piwowarow, który odsiedział cztery lata za prowadzenie zakazanej organizacji politycznej, przez kilka godzin dziennie musiał sprzątać swoją pojedynczą celę i słuchać nagrania regulaminu więziennego. Strażnicy obserwują więźniów za pośrednictwem telewizji przemysłowej i karzą osoby łamiące zasady.

Przymusowa praca w więzieniach

W Rosji istnieje niecałe 700 zakładów penitencjarnych, a większość z nich to kolonie karne o różnym poziomie bezpieczeństwa, od minimalnego do „reżimu specjalnego”. Istnieje też około 30-40 kolonii karnych dla kobiet.

– Więźniowie polityczni są zwykle wysyłani do tych, których administracja sprawuje ścisłą kontrolę – mówi Zoya Svetova, dziennikarka i obrończyni praw więźniów.

Więźniowie mają obowiązek pracować, jednak często nie ma wystarczającej liczby zadań dla mężczyzn. Kobiety zwykle szyją mundury dla wojska, policji i pracowników budowlanych, pracując długie godziny za skromną pensję.

Nadya Tołokonnikova, członkini grupy protestacyjnej Pussy Riot, która w latach 2012–2013 przebywała w więzieniu przez prawie 22 miesiące, wspomina szycie na zmiany jako trwające od 16 do 18 godzin. – To system niewolnictwa i to naprawdę ciężkiego – powiedziała.

Więźniowie mogą zarabiać nie mniej niż płaca minimalna czyli 19 242 rubli (około 200 dolarów) miesięcznie w 2024 roku – ale w rzeczywistości jest to zaledwie 300 rubli (około 3,20 dolarów) – co wystarcza na zakup papierosów i artykułów sanitarnych w więziennym kiosku.

Chociaż więzienia są pod względem technicznym nadzorowane przez komisje dokonujące inspekcji i reprezentujące więźniów, w ostatnich latach ich członków zastąpili lojaliści rządowi.

– Doniesienia o przemocy fizycznej są częste w przypadku zwykłych więźniów, ale rzadkie w przypadku więźniów politycznych. Zamiast tego zastraszanie często polega na egzekwowaniu drobnych wykroczeń – mówi Oleg Kozłowski z Amnesty International.

Nawalny spędził miesiące w celi karnej za niezapięcie guzików munduru lub niezakładanie rąk za plecami, gdy było to konieczne. Kiedyś opisał ją jako „betonową budę” o wymiarach 2,5 na 3 metry. W zależności od pory roku było w niej „zimno i wilgotno” lub „gorąco i prawie nie było powietrza”.

Długie pobyty w celach karnych lub izolatkach

Długie pobyty w celach karnych lub innego rodzaju izolatkach są dla wielu rzeczywistością, a jedynym ratunkiem jest wizyta prawnika lub pisanie listów. jednak te są cenzurowane i czasami dochodzą tygodniami.

Jak twierdzą więźniowie, opieka zdrowotna prawie nie istnieje. Dostępne są jedynie podstawowe leki, ale nie zawsze. – Strażnicy więzienni uważają, że więzień udaje i narzeka na problemy zdrowotne, aby uzyskać dodatkowe przywileje – stwierdziła Tołokonnikova.