Lech Kuropatwiński (1947-2022)
Lech Kuropatwiński był politykiem, przedsiębiorcą, rolnikiem, samorządowcem, działaczem związkowym, posłem oraz przewodniczący ZZR "Samoobrona" i partii Samoobrona (2012–2022).
Urodził się w 1947 r. w Grodnie. Ukończył Średnie Studium Zawodowe w Kowalu. Był kierownikiem gospodarstwa Spółdzielni Kółek Rolniczych w Kowalu, później prowadził działalność gospodarczą.
Był posłem IV i V kadencji - trafił do parlamentu w 2001 r. z list Samoobrony. W latach 2012-2022 był przewodniczącym partii Samoobrona, od 2011 do 2022 roku był przewodniczącym Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona", do którego wstąpił w 1997 r. Związkiem i partią kierował do śmierci.
W latach 1970-1989 należał do PZPR - zasiadał m.in. w gminnej radzie narodowej, a potem radzie gminy Kowal.
ZZR Samoobrona informował, że Lech Kuropatwiński zmarł 20 grudnia 2022 r. "po ciężkiej chorobie w wieku 75 lat w szpitalu w Bydgoszczy".
Emilian Kamiński (1952-2022)
Emilian Kamiński był aktorem i reżyserem teatralnym, filmowym, musicalowym i dubbingowym, a także wokalistą. Założył Fundacje Atut i Teatr Kamienica.
Urodził się w Warszawie, po ukończeniu stołecznej PWST zadebiutował w 1976 roku w Teatrze na Woli rolą Pawła w "Niemcach" Kruczkowskiego w reżyserii Tadeusza Łomnickiego.
Występował w Teatrze Narodowym i Ateneum. W latach 1982-1989 współtworzył Teatr Domowy, który był wyrazem sprzeciwu wobec politycznej rzeczywistości. Za monodram "Kontrabasista" według Patricka Suskinda otrzymał w 1993 roku nagrodę jury i publiczności na toruńskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora.
Reżyserował, pisał sztuki, bywał ich producentem. Za autorskie radiowe słuchowisko „Romans" w 2002 roku otrzymał wyróżnienie na Festiwalu Teatru PR i TV "Dwa Teatry".
W 2009 roku założył Teatr Kamienica.
Emilian Kamiński zmarł 26 grudnia 2022 r. w Józefowie, miał 70 lat.
Bogusław Litwiniec (1931-2022)
Bogusław Litwiniec był reżyserem teatralnym, działaczem kulturalnym i politykiem.
Urodził się w 1931 roku w Ostrogu nad Horyniem. Ukończył studia z fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Wrocławskim, po latach ukończył też studium z teatru i dramaturgii na uniwersytecie w Nancy.
W 1957 roku Bogusław Litwiniec założył Studencki Teatr "Kalambur" we Wrocławiu, gdzie był aktorem, reżyserem i autorem sztuk. W 1975 ogłosił manifest 21 przekonań sztuki otwartej, stanowiący próbę syntezy ideałów kontrkultury.
Od 1953 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, później związał się z Sojuszem Lewicy Demokratycznej. W latach 1994-2001 Litwiniec był radnym Wrocławia. Zasiadał w senacie IV i V kadencji, w 2004 r. był europosłem, następnie bez powodzenia kandydował do Parlamentu Europejskiego. W 2005 r. związał się z Polską Partią Socjalistyczną.
Zmarł 25 grudnia 2022 r. we Wrocławiu, miał 91 lat.
Andrzej Iwan (1959-2022)
Andrzej Iwan był piłkarzem i trenerem piłkarskim, reprezentantem Polski.
Przez większość klubowej kariery związany był z Wisłą Kraków, dla której rozegrał 198 spotkań i strzelił 69 bramek. Występował także m.in. w Górniku Zabrze i VfL Bochum. Zdobył cztery tytuły mistrzowskie (z Wisłą i Górnikiem).
W reprezentacji Polski rozegrał 29 spotkań i strzelił 11 bramek. Został powołany na mundial w Argentynie w 1978. Występował także na mistrzostwach świata w Hiszpanii w 1982 roku, gdzie Polacy zajęli trzecie miejsce.
Po zakończeniu kariery piłkarskiej rozpoczął pracę trenerską. Był asystentem trenerów Wisły Kraków, później został drugim trenerem Zagłębia Lubin.
W 2003 r. objął czwartoligowy wówczas Okocimski KS Brzesko, w 2004 roku wygrał z tym klubem rozgrywki IV ligi grupy wschodniej.
Andrzej Iwan pracował także jako komentator sportowy i ekspert piłkarski. Zmarł 27 grudnia 2022 w Krakowie, w wieku 63 lat.
Marek Gaszyński (1939-2023)
Marek Gaszyński był dziennikarzem i prezenterem muzycznym, znawcą historii polskiej muzyki rozrywkowej.
Pracę dziennikarską rozpoczął w latach 1958–1962 w Rozgłośni Harcerskiej. W 1962 roku został dziennikarzem muzycznym Polskiego Radia. Współpracował też z wieloma tytułami prasowymi.
Od 1964 roku pisał teksty piosenek. Pierwszą, którą napisał, był stworzony do muzyki Czesława Niemena utwór "Czy wiesz". Najsłynniejszym wspólnym dziełem obu artystów był "Sen o Warszawie". Piosenki z jego tekstami usłyszeć można w wykonaniu m.in. Breakoutu, Czerwonych Gitar ("Nie zadzieraj nosa"), Haliny Frąckowiak, Heleny Majdaniec, Gangu Marcela, Jerzego Grunwalda, Testu, Bogusława Meca, Wojciecha Gąssowskiego ("Gdzie się podziały tamte prywatki").
W 2011 r. ukazał się debiut powieściowy Marka Gaszyńskiego pt. "Teoria zbrodni uprawnionej".
Marek Gaszyński zmarł 15 stycznia 2023 r. w Warszawie.
Andrzej Dudziński (1945-2023)
Andrzej Dudziński był rysownikiem, grafikiem, malarzem, karykaturzystą i fotografikiem.
Swoje czarno-białe rysunki satyryczne publikował jeszcze jako student warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w miesięczniku "Polska" oraz w tygodnikach i "Kultura" i "Szpilki". Na łamach tych ostatnich zadebiutował w 1970 roku zamieszczając rysunki z cyklu "Dudi" przedstawiające przedziwnego ptaka z bardzo włochatą głową, długim dziobem i cieniutkimi długimi nogami. Z czasem ptaszysko stało się jego alter ego. Rozstał się z nim 10 lat później, gdy zamieszkał w Nowym Jorku. W Ameryce początkowo rysował dla "New York Timesa", potem uprawiał głównie grafikę użytkową, malował, projektował plakaty.
Zmarł 17 stycznia 2023 r. po ciężkiej chorobie, miał 77 lat.
Marek Plura (1970-2023)
Marek Plura był politykiem i działaczem społecznym. Zasiadał w Sejmie, Parlamencie Europejskim i Senacie.
Od urodzenia był osobą niepełnosprawną (chorował na postępujący zanik mięśni), poruszał się na elektrycznym wózku inwalidzkim. Czynnym politykiem był od 2007 r. Był założycielem Stowarzyszenia "Dobry Dom" i prezesem Śląskiego Stowarzyszenia Edukacji i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych "Akcent".
Nie żyje senator Marek Plura
W wieku 52 lat zmarł Senator RP Marek Plura, który piastował mandat senatora X kadencji z okręgu katowickiego - podał Senat RP. Polityk od kilku dni przebywał w szpitalu.
W 2007 r. dostał się do Sejmu z list Platformy Obywatelskiej, cztery lata później ponownie zdobył mandat. W wyborach europejskich w 2014 uzyskał mandat posła do Parlamentu Europejskiego, pięć lat później nie uzyskał reelekcji. W wyniku wyborów w 2019 r. został senatorem X kadencji (był kandydatem Koalicji Obywatelskiej).
Marek Plura zmarł 20 stycznia 2023 r. w Katowicach.
Piotr Waśko (1961-2023)
Piotr Waśko był politykiem i samorządowcem, a także posłem na Sejm VI kadencji.
"Znaliśmy się bardzo dobrze. Piotrek był człowiekiem piekielnie inteligentnym, wrażliwym na drugiego człowieka i piękno otaczającego świata. Duszą towarzystwa i oparciem w wielu sprawach" - wspominał zmarłego poseł Waldy Dzikowski (Platforma Obywatelska).
Piotr Waśko w latach 1996-2002 był burmistrzem miasta Wieleń. W 2006 z ramienia Platformy Obywatelskiej został wybrany na radnego sejmiku wielkopolskiego.
W 2005 r. bez powodzenia kandydował do Sejmu. Piotr Waśko uzyskał mandat w wyborach parlamentarnych w 2007 r., w Sejmie zasiadał w klubie Platformy Obywatelskiej. W 2011 r. nie uzyskał reelekcji. W 2014 r. bez powodzenia kandydował na burmistrza miasta i gminy Wieleń, cztery lata później uzyskał mandat radnego powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego.
Zmarł po ciężkiej chorobie 29 stycznia 2023 r.
Anna Czerwińska (1949-2023)
Anna Czerwińska była alpinistką i himalaistką, zdobyła sześć ośmiotysięczników i Koronę Ziemi.
Wielokrotnie uczestniczyła w wyprawach wspinaczkowych m.in. z Wandą Rutkiewicz czy Krystyną Palmowską. Z zawodu była doktorem nauk farmaceutycznych, ale zajęcie to porzuciła dla gór.
Czerwińska, legenda polskiego himalaizmu, była także autorką artykułów w prasie górskiej – m.in. w "Taterniku" – a także kilkunastu książek. Otrzymała członkostwo honorowe Polskiego Związku Alpinizmu. Postanowieniem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego z 9 grudnia 2003 r. została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi za zasługi dla polskiego taternictwa i alpinizmu oraz za popularyzowanie sportu wspinaczkowego.
Zmarła 31 stycznia 2023 r. w wieku 73 lat.
Leonard Pietraszak (1936-2023)
Leonard Pietraszak był popularnym aktorem teatralnym, filmowym i telewizyjnym, który w pamięci widzów zapisał się m.in. jako Kramer z filmów z serii "Vabank" Juliusza Machulskiego.
Urodził się w 1936 r. w Bydgoszczy. Zadebiutował w teatrze w 1959 r., ukończył studia na Wydziale Aktorskim PWSTiF w Łodzi. Występował na deskach Teatru Dramatycznego w Poznaniu, w latach 60. był związany z Teatrem Polskim w Poznaniu. Występował także w teatrach warszawskich: w latach 1965-1971 w Teatrze Klasycznym, od sezonu 1971 do 1976 w Teatrze Komedii, a w latach 1977-2008 w Teatrze Ateneum im. Stefana Jaracza.
Nie żyje wybitny aktor Leonard Pietraszak
W wieku 86 lat zmarł Leonard Pietraszak, wybitny aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. W pamięci widzów zapisał się m.in. jako Kramer z filmów z serii "Vabank" Juliusza Machulskiego.
Zyskał popularność jako aktor telewizyjny i filmowy. W pamięci widzów zapisał się jako Krzysztof Dowgird w serialu "Czarne chmury" oraz jako doktor Karol Stelmach w serialu "Czterdziestolatek". W serialu "Kariera Nikodema Dyzmy" grał rolę przyjaciela głównego bohatera.
W historii polskiego kina Pietraszak zapisał się także jako Gustaw Kramer, przeciwnik Henryka Kwinto w serii filmów "Vabank" w reżyserii Juliusza Machulskiego.
Leonard Pietraszak zmarł 1 lutego 2023 r. w Warszawie.
Janusz Weiss (1948-2023)
Janusz Weiss był dziennikarzem, artystą kabaretowym, prezenterem radiowym i telewizyjnym.
Urodzony w 1948 roku w Warszawie Janusz Weiss w 1990 r. razem z Andrzejem Woyciechowskim współtworzył Radio Zet i to tę "przygodę" - jak to ujął w rozmowie z "Rzeczpospolitą" - wspominał najlepiej.
Janusz Weiss prowadził audycję "Dzwonię do Pani, Pana w bardzo nietypowej sprawie". Był także gospodarzem teleturnieju "Miliard w rozumie"
Pod koniec lat 60. razem z Jackiem Kleyffem założył grupę kabaretową "Salon Niezależnych", w której występował także Roman Walisiak, a później Michał Tarkowski. W programie grupy były skecze i piosenki.
10 marca 2023 r. Janusz Weiss zmarł po ciężkiej chorobie w wieku 74 lat.
Paweł Śpiewak (1951-2023)
Paweł Śpiewak - był socjologiem i historykiem idei, doktorem habilitowanym nauk humanistycznych, profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego, publicystą, posłem na Sejm V kadencji, a w latach 2011–2020 dyrektorem Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Paweł Śpiewak urodził się w 1951 roku w Warszawie. Był absolwentem wydziału socjologii UW.
Podczas wydarzeń sierpniowych 1980 roku był jednym z sygnatariuszy apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. W tym samym roku wstąpił do NSZZ "Solidarność".
Był nauczycielem akademickim w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego i na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, pracował w Instytucie Studiów Wschodnich.
W wyborach parlamentarnych w 2005 roku uzyskał mandat poselski, startował jako bezpartyjny kandydat z listy PO. W kolejnych wyborach dwa lata później już nie kandydował.
Zajmował się głównie socjologią polityki, historią myśli i filozofii społecznej oraz politycznej, współpracował z wieloma periodykami, m.in. z "Tygodnikiem Powszechnym", "Kulturą Liberalną", publikował m.in. w "Rzeczpospolitej" i "Gazecie Wyborczej".
Paweł Śpiewak zmarł 30 marca 2023 r. w Warszawie.
Jerzy Szteliga (1953-2023)
Jerzy Szteliga był politykiem, posłem na Sejm II, III i IV kadencji.
W 1978 r. ukończył studia na wydziale filologicznym Leningradzkiego Uniwersytetu Państwowego, dziesięć lat później doktoryzował się na tej samej uczelni. W 1978 został zatrudniony na Politechnice Opolskiej.
W 1977 r. wstąpił do PZPR. Członkiem partii był do 1990 r., następnie należał do SdRP i SLD. Był posłem na Sejm z Opolszczyzny, z ramienia Sojuszu Lewicy Demokratycznej, zasiadał w Sejmie II, III i IV kadencji (lata 1993-2005).
W 2001 roku został wiceprzewodniczącym klubu SLD, był także zastępcą przewodniczącego Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, członkiem Komisji Spraw Zagranicznych i komisji śledczej do zbadania tzw. afery Rywina.
Jerzy Szteliga zmarł 8 maja 2023 r. w Opolu w przeddzień swoich 70 urodzin. Od kilku lat zmagał się z ciężką chorobą.
Kacper Tekieli (1984-2023)
Kacper Tekieli był wspinaczem, instruktorem wspinaczki sportowej Polskiego Związku Alpinizmu, prywatnie - mężem Justyny Kowalczyk.
Tekieli był jednym z najbardziej utalentowanych polskich himalaistów młodego pokolenia. Urodził się w Gdańsku w 1984 roku, ale przeprowadził się do Krakowa - chciał być bliżej gór. Jego potencjał dostrzegli Artur Hajzer oraz Janusz Majer. Tekieli na początku uczestniczył w programie Polskiego Himalaizmu Zimowego. Brał udział w wyprawach na Makalu (2011) i Broad Peak Middle (2014).
- Miał niesamowitą wydolność, która brała się chyba z wytrenowania. Podziwiała to w nim nawet żona, która porównywała jego możliwości do tych, jakie mają profesjonalni sportowcy - mówił "Rzeczpospolita" Janusz Majer, uczestnik wielu wypraw w Himalaje i Karakorum, a w latach 2013-2018 szef programu "Polskie Himalaje".
Nie żyje Kacper Tekieli. "Życie związał z górami"
Podczas wspinaczki na Jungfrau zginął Kacper Tekieli, jeden z najbardziej utytułowanych polskich himalaistów, a prywatnie mąż Justyny Kowalczyk. Miał 38 lat. Najprawdopodobniej poniósł śmierć podczas zejścia z lawiną na północną stronę góry.
Tekieli realizował projekt zdobycia wszystkich 82 alpejskich 4-tysięczników. Chciał spędzić tam wiosnę i lato. Wchodził samotnie, między górami przemieszczał się na nartach lub rowerem, a jego żona wraz z 2,5-letnim synem Hugonem jechali jego śladami kamperem.
17 maja 2023 r. 38-letni Kacper Tekieli podczas zejścia ze szczytu Jungfrau w Szwajcarii spadł wraz z lawiną w Stechelbergu w gminie Lauterbrunnen. Został pochowany na Cmentarzu Oliwskim w Gdańsku.
Riad Haidar (1951-2023)
Riad Haidar był lekarzem, politykiem, samorządowcem i działaczem społecznym pochodzenia syryjskiego.
Kierował oddziałem neonatologicznym w szpitalu w Białej Podlaskiej. Funkcję stracił w 2020 roku po decyzji dyrektora placówki. Haidar uważał, że decyzja była motywowana politycznie.
Haidar w 2019 roku dostał się do Sejmu jako poseł KO, wcześniej w latach 2010-2019 był radnym Sejmiku Województwa Lubelskiego.
Od 1989 roku posiadał polskie obywatelstwo.
Zmarł 25 maja 2023 r. w Lublinie.
Barbara Borys-Damięcka (1937-2023)
Barbara Borys-Damięcka była reżyserem teatralnym i telewizyjnym oraz politykiem.
Ukończyła studia na Wydziale Organizacji Produkcji Filmowej PWSTiF w Łodzi. Zanim związała się z polityką, realizowała przedstawienia Teatru Telewizji i programy, m.in. Tele-Echo i 5-10-15.
Przez 20 lat była dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Syrena w Warszawie. Od 2007 roku zasiadała w Senacie. Po mandat sięgała czterokrotnie. Została powołana na marszałka seniora Senatu X kadencji.
Prywatnie była żoną reżysera Damiana Damięckiego i matką aktora Grzegorza Damięckiego.
Zmarła 9 czerwca 2023 r.
Lech Jęczmyk (1936-2023)
Lech Jęczmyk był tłumaczem, eseistą, redaktorem i publicystą, a także znawcą literatury science fiction.
Jęczmyk publikował w "Fantastyce” czy "Frondzie". Przetłumaczył na język polski Tłumaczył m.in. książki Philipa K. Dicka, Kurta Vonneguta, Josepha Hellera Thomasa Bergera i JG Ballarda.
- Ja tłumaczę powoli – mówił po latach Lech Jęczmyk. – Piszę od razu na czysto, niezbędne poprawki robię przedtem w głowie - tłumaczył.
Lech Jęczmyk. Science fiction, zen i ks. Popiełuszko
Tłumacz, felietonista, dżudoka, znawca fantastyki, eksperymentujący z zen student, gorący katolik, odporny na peerelowskie brudy redaktor, ochroniarz ks. Popiełuszki, polityk i przyjaciel wielu. Jak to wszystko zdołało się pomieścić w jednym życiu Lecha Jęczmyka?
Jak pisał w "Plusie Minusie" Marek Oramus, Lech Jęczmyk nie tłumaczył słów, tylko sens, jaki te słowa czy zdania niosły. Przykładał wagę do szczegółów. Tłumacząc "Małego wielkiego człowieka" Thomasa Bergera, Lech Jęczmyk na podstawie opisu z książki sporządził szczegółowy plan bitwy o Little Big Horn, żeby wszystko widzieć jak na dłoni. Przypadkiem w kilka miesięcy później "National Geographic" zamieścił schemat bitwy; okazał się identyczny z Jęczmykowym.
Dziś Jęczmyk utożsamiany jest z powieściami: Philipa K. Dicka, Ursuli Le Guin, Kurta Vonneguta, Chucka Palahniuka. Autor "Rzeźni numer 5" nazwał Jęczmyka swoim polskim głosem.
Lecz Jęczmyk zmarł 17 lipca 2023 r., miał 87 lat.
Wanda Półtawska (1921-2023)
Wanda Półtawska była lekarką, doktorem nauk medycznych oraz specjalistka w dziedzinie psychiatrii, profesorem nadzwyczajnym Papieskiej Akademii Teologicznej.
Podczas II wojny światowej była więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Była bliską przyjaciółką papieża Jana Pawła II oraz damą Orderu Orła Białego.
W 1951 roku ukończyła medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim i zdobyła doktorat z psychiatrii. Od 1952 do 1969 roku była adiunktem w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie. Prowadziła badania tzw. dzieci oświęcimskich - osób, którzy w bardzo młodym wieku trafiły do obozów koncentracyjnych i często były ofiarami eksperymentów medycznych. Uczestniczyła również w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Była członkinią Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu.
Dzięki przyjaźni i zaufaniu, jakim darzył ją Karol Wojtyła, w listopadzie 2001 mogła poinformować papieża o sprawie arcybiskupa poznańskiego Juliusza Paetza i sytuacji w diecezji poznańskiej, w następstwie czego do Poznania przybyła watykańska komisja, która wysłuchała relacji obu stron.
Wanda Półtawska nie żyje
Zmarła Wanda Półtawska. Lekarka i wieloletnia przyjaciółka Jana Pawła II w listopadzie skończyłaby 102 lata.
O Wandzie Półtawskiej opowiada film dokumentalny pt. "Duśka", który wyreżyserowała Wanda Różycka-Zborowska.
Wanda Półtawska zmarła 25 października 2023 r. w Krakowie na tydzień przed swymi 102 urodzinami.
