Sześć tysięcy polskich samobójców

[b]Rz: Ile ludzi w Polsce umiera śmiercią samobójczą?[/b]

prof. Brunon Hołyst, kryminolog i wiktymolog: W zeszłym roku było to 5,9 tys. osób, czyli więcej niż w wypadkach drogowych (4,5 tys.).

[b]Czy możemy mówić, że jest to już problem społeczny?[/b]

Dlaczego piszemy dużo o wypadkach drogowych, a mało o samobójstwie? Samobójstwo jest oskarżeniem państwa, polityki społecznej. A państwo nie chce się samo oskarżać.

[b]Kim jest przeciętny samobójca?[/b]

To mężczyzna w wieku średnio 40 – 45 lat. Kobiety pięć razy rzadziej popełniają samobójstwo.

[b]Motywy?[/b]

Nieuleczalna choroba, defekty psychiczne, konflikty rodzinne i w zakładzie pracy. Na taki czyn decydują się też osoby, które nie mogą znaleźć sobie miejsca w życiu, są słabe psychicznie. Pomijam tych, którzy popełniają samobójstwo, żeby np. nie być ciężarem dla rodziny.

[b]Wykształcenie ma znaczenie?[/b]

W większości są to ludzie ze średnim wykształceniem.

[b]Stan portfela?[/b]

Ok. 10 – 15 proc. samobójców to ludzie biedni.

[b]Sposób zadawania śmierci?[/b]

W większości przypadków – powieszenie. A u kobiet zatrucie tlenkiem węgla, środkami nasennymi. Jest również użycie broni palnej. Kiedyś tak kończyli życie wojskowi i policjanci. Teraz dostęp do broni jest szerszy.

[b]Dlaczego panowie popełniają samobójstwo akurat w wieku 40 – 45 lat? Przecież dla mężczyzny to czas największej aktywności życiowej.[/b]

Jest to związane m.in. z problemem stresu w pracy, z awansem. Kolega został awansowany, ja nie. To znaczy, że jestem źle oceniany, źle postrzegany. Taka osoba popełnia samobójstwo, bo jest przekonana, że nie ma celu, sensu życia.

Badałem motywację zachowań samobójczych. Mam teorię, z której wynika, że o samobójstwie decydują dwa zespoły czynników: pierwszy, który nazwałem suicydogennym układem sytuacyjnym (w przypadku np. więźnia jest to pobyt w zakładzie karnym), i drugi, czyli osobnicze skłonności samobójcze.

Oznacza to, że nie każdy człowiek, którego spotka tragedia w życiu, np. w wypadku drogowym zginęła jego ukochana kobieta, musi popełnić samobójstwo.

[b]Pisze pan w swojej książce „Na granicy życia i śmierci”, że samobójstwo jest procesem rozłożonym na lata.[/b]

Może być. U osób emocjonalnych może to być decyzja względnie szybka. Jednak na ogół wygląda to inaczej. Np. ktoś cierpi na depresję. Ona się pojawia już w dzieciństwie. Później człowiek próbuje ją przezwyciężyć, jest przekonany, że może pokonać swoją słabość. Ma nadzieję, że w końcu poczuje się lepiej. Odkłada więc na później decyzję o samobójstwie.

W końcu jednak traci nadzieję na odzyskanie pełnej zdolności życia.

[b]Głośno było niedawno o 21-latku, który się powiesił, gdyż ujawniono w Internecie kompromitujące go nagranie.[/b]

Sprawa jest nietypowa, bo najczęściej w takiej sytuacji samobójstwa popełniają dziewczęta. Ten chłopiec musiał być nadwrażliwy, ze skłonnością do depresji, pewnie dokuczali mu koledzy. Może miał skłonność do nadinterpretacji pewnych faktów. Może przerażała go myśl, że wszyscy będą się z niego naśmiewali.

[b]A może zabrakło wsparcia otoczenia? Kogoś, kto by powiedział: nie przejmuj się.[/b]

Jest taka unikalna metoda zapobiegania samobójstwom w postaci zwykłej ludzkiej życzliwości. Słowo zabija, ale słowo leczy. Jeśli lekarz powie: panie Józefie, widzę, że już pan dobrze się czuje, to nawet jeżeli w rzeczywistości pacjent czuje się źle, i tak będzie przekonany, że ocena lekarza jest obiektywna. Jeżeli lekarz powie: panie, po co pan się uczy hiszpańskiego, już wkrótce straci pan życie, to co o takim lekarzu powiemy? Że to jest zbrodniarz, bo odbiera nadzieję, a ta powinna umierać ostatnia.

[b]Kto powinien pomóc tamtemu 21-latkowi?[/b]

Każdy może odegrać pozytywną rolę w procesie nawrócenia człowieka do życia. Począwszy od rodziny, a skończywszy na grupie rówieśniczej, na przyjaciołach, środowisku zewnętrznym.  

Prowadziłem kilka audycji na ten temat. Napisałem też książkę „Przywróceni życiu”. Robiłem wywiady z osobami, które usiłowały popełnić samobójstwo. Wnioski mam takie: kiedy człowiek jest zdecydowany odebrać sobie życie, nie szuka pociechy, wsparcia. On wysyła jedynie pewne sygnały, mówi np.: nie chce mi się żyć, oddaj, mamusiu, 50 zł Kazikowi itp.

Mamy też do czynienia z grupą osób, która nie jest jeszcze zdecydowana, robi bilans: żyć czy umrzeć. Mówi sobie: za dużo mam jeszcze siły, żeby umierać. Ale za mało, żeby żyć dalej.

[b]Czyli jednak nie chce umierać.[/b]

Ludzie nie chcą umierać. Oni w określonej sytuacji nie mogą kontynuować życia. A to jest zupełnie co innego.

Co ma zrobić człowiek nieuleczalnie chory, który do tego ma depresję, jest biedny, pozbawiony rodziny i nie ma żadnego wsparcia ani ze strony sąsiadów, ani kolegów? Trzeba pamiętać, że głód zabija chęci. Głód i brak ludzkiej życzliwości to dwa czynniki, które podnoszą ryzyko zachowań samobójczych.