To pytanie prawne o moc testamentu własnoręcznego z ogólnym wskazaniem powołanych do spadku, które Sąd Okręgowy w Gliwicach skierował do Sądu Najwyższego. To ważne dla tej sprawy, ale i wielu innych wymagających wykładni testamentu.

W kieszeni tragicznie zmarłego mężczyzny znaleziono testament, w którym nakazał, by jego majątek po uregulowaniu długów rozdzielić między „przyjaciół, mężczyzn z mojego zdjęcia". Z kolei w rzeczach z zakładowej szafki (zmarły był strażakiem) była kolorowa kserokopia zdjęcia 11 kolegów z pracy. I jeden z nich wystąpił do sądu o stwierdzenie nabycia spadku przez tę grupę.

Czytaj także: SN: uzależnienie spadkodawcy od osób zainteresowanych testamentem nie stanowi naruszenia prawa spadkowego

Sąd rejonowy uznał testament za nieważny, orzekając, że nie ma dowodu, iż zmarłemu chodziło o tę fotografię – testament na nią wprost nie wskazywał, a były i inne. Nie przekonały go też zeznania wnioskodawcy, że akurat to zdjęcie było dla zmarłego szczególne.

SR wskazał, że można ustalać spadkobierców w drodze wykładni testamentu, ale nie może ona prowadzić do uzupełnienia lub modyfikacji woli zmarłego. A ponieważ rodzice zmarłego spadek odrzucili, stwierdził nabycie go przez braci.

Kolega zainteresowany spadkiem odwołał się, a badający jego apelację Sąd Okręgowy zapytał SN: Czy jeśli treść testamentu własnoręcznego (jest to jego dużą zaletą dowodową, byle treść była klarowna) nie pozwala na ustalenie kręgu osób powołanych do spadku, bo wskazano w nim przyjaciół spadkodawcy ze zdjęcia, możliwe jest dociekanie ostatniej woli przez zeznania świadków lub samego zainteresowanego dziedziczeniem?

SO jest raczej na tak, bo materiał sprawy jasno wskazuje, że intencją spadkodawcy było wykluczenie spadkobierców ustawowych. Można też ustalić krąg osób, które traktował jako szczególnie mu bliskie i ważne. Wątpliwe, czy sąd spadkowy ma się trzymać zasady, że określić spadkobiercę w drodze wykładni testamentu można tylko wtedy, gdy zawiera on jednoznaczne kryteria, pozwalające niewątpliwie ustalić ostatnią wolę, np. gdy ojciec dwóch synów i jednej córki napisze, że cały majątek przekazuje córce. Ale nie wszystkie sprawy są takie proste.

Sygnatura akt: III CZP 24/20