Rada nie odwoła wójta, lecz mogą to zrobić mieszkańcy

Rada gminy (miasta) nie może sama odwołać wójta (burmistrza, prezydenta miasta), ponieważ są wybierani w wyborach powszechnych przez mieszkańców. I tylko oni – w referendum – mogą odebrać im mandat.

Ustawa o samorządzie gminnym przewiduje dwa tryby doprowadzenia do takiego referendum. Mówią o tym art. 28a i 28b.

[srodtytul]Bez absolutorium...[/srodtytul]

Pierwszy przepis wiąże inicjatywę referendalną z nieudzieleniem wójtowi absolutorium z wykonania budżetu. Wymaga, aby rada gminy, zanim podejmie uchwałę dotyczącą absolutorium, zapoznała się z wnioskiem w tej sprawie komisji rewizyjnej, która opiniuje wykonanie budżetu, oraz z opinią regionalnej izby obrachunkowej. Uchwałę dotyczącą absolutorium rada podejmuje bezwzględną większością głosów swojego ustawowego składu (liczba głosów za wnioskiem musi być większa od sumy głosów przeciw i wstrzymujących się). Jeśli rada nie udzieli wójtowi absolutorium, decyzja ta jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie jego odwołania.

Dodatkowy warunek: uchwała została podjęta nie wcześniej niż po dziewięciu miesiącach od wyboru wójta i nie później niż dziewięć miesięcy przed zakończeniem jego kadencji. Wymóg ten ogranicza ewentualność powtarzania w krótkim odstępie czasu – na początku i na końcu kadencji – wyborów, które są następstwem odwołania wójta.

[srodtytul]... i po podjęciu uchwały[/srodtytul]

Uchwały o referendum w sprawie odwołania wójta rada nie może podjąć na tej samej sesji, na której odmówiła mu absolutorium. Może to zrobić nie wcześniej niż po 14 dniach od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium. Chodzi o to, aby procedury absolutoryjne służyły wyłącznie kontroli wykonania budżetu. Dodatkowo, przed podjęciem uchwały o referendum, rada gminy ma zapoznać się z opinią regionalnej izby obrachunkowej na temat swojej uchwały o nieudzieleniu wójtowi absolutorium. Musi także wysłuchać wyjaśnień samego wójta.

Uchwałę o przeprowadzeniu referendum rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu imiennym.

[srodtytul]Gdy rada nie popiera[/srodtytul]

Drugi tryb dotyczy sytuacji innych niż absolutorium budżetowe. Także w tym wypadku obowiązują ograniczenia. Uchwałę o referendum w sprawie odwołania wójta rada może podjąć najwcześniej dopiero po dziewięciu miesiącach od jego wyboru. Nie może uchwalać takiego referendum później niż dziewięć miesięcy przed końcem jego kadencji. Inny warunek – potrzebny jest do tego wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady (np. grupy czy klubu radnych).

[b]Wniosek musi być sporządzony na piśmie i uzasadniać przyczyny odwołania. Konieczne jest zaopiniowanie go przez komisję rewizyjną. [/b]Rada gminy może zdecydować o referendum na sesji zwołanej nie wcześniej niż po 14 dniach od złożenia tego wniosku. W ten sposób znacznie trudniej jest zainicjować referendum. Uchwała musi być podjęta większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady w głosowaniu imiennym.