O pomoc należy się zwrócić do wójta

Gdy egzekucja zobowiązań alimentacyjnych jest bezskuteczna, osoba uprawniona do otrzymywania tego świadczenia może wystąpić do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania o podjęcie działań wobec zobowiązanego.

Do wniosku dołączyć należy zaświadczenie wystawione przez organ prowadzący egzekucję o jej bezskuteczności. Powinno ono zawierać informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów. O te informacje może również wystąpić wójt (burmistrz, prezydent) bezpośrednio do organu prowadzącego postępowanie. W takiej sytuacji organ egzekucyjny przesyła stosowne dokumenty w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. Ponadto stosowne informacje organ egzekucyjny przekazuje każdorazowo na żądanie wójta (burmistrza prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania zarówno osoby uprawnionej, jak i zobowiązanego do płacenia alimentów.

[srodtytul]Wywiad i oświadczenie majątkowe[/srodtytul]

Określone czynności w stosunku do dłużnika alimentacyjnego podejmuje wójt gminy, w której dłużnik ma miejsce zamieszkania (organ właściwy dłużnika). Po pierwsze [b]jest on zobowiązany do przekazania organowi egzekucyjnemu wszelkich informacji, które mogą być istotne dla skuteczności egzekucji. Po drugie musi informować o wszelkich przejawach opieszałości komornika prowadzącego egzekucję.[/b]

Pierwszą czynnością organu właściwego dłużnika jest przeprowadzenie wywiadu, którego celem jest ustalenie sytuacji rodzinnej, dochodowej, zawodowej zobowiązanego (wywiad alimentacyjny). Ma on również na celu określenie stanu zdrowia dłużnika oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentów. [b]Dłużnik ma obowiązek złożyć oświadczenie majątkowe. Składa się je pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań,[/b] o czym należy składającego pouczyć.

Wywiad alimentacyjny przeprowadzają pracownicy urzędu gminy upoważnieni przez wójta. Może on upoważnić do jego przeprowadzenia kierownika ośrodka pomocy społecznej (innej jednostki organizacyjnej gminy) albo osobę wskazaną przez kierownika ośrodka pomocy społecznej (innej jednostki organizacyjnej gminy). Upoważnienie może dotyczyć również odebrania oświadczenia majątkowego.

Wzór kwestionariusza wywiadu alimentacyjnego oraz oświadczenia majątkowego dłużnika określają przepisy [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=269696]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 18 kwietnia 2008 r. (DzU nr 78, poz. 469)[/link].

[srodtytul]Środki przymusu[/srodtytul]

W przypadku, gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówi złożenia oświadczenia majątkowego, właściwy wójt kieruje przeciwko niemu wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 kodeksu karnego (przestępstwo niealimentacji zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch). Ponadto organ właściwy dłużnika występuje do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika.

Takie same sankcje stosuje się w przypadku, gdy zobowiązany odmawia zarejestrowania się jako bezrobotny albo poszukujący pracy. Z wnioskiem o ściganie oraz o odebranie prawa jazdy właściwy wójt występuje również w sytuacji, w której dłużnik – bez uzasadnionej przyczyny – odmawia:

- przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,

- wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych,

- robót publicznych,

- prac na zasadach robót publicznych albo

- udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych.

Zwrot zatrzymanego dokumentu następuje – na wniosek wójta – gdy odpadła przyczyna jego zatrzymania (dłużnik podjął zatrudnienie albo zgodził się na przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego).

[srodtytul]Wątpliwości interpretacyjne[/srodtytul]

Na gruncie przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych pojawiły się wątpliwości co do możliwości realizowania przez gminy nałożonych na nie obowiązków. Chodzi głównie o uprawnienia wójta – organu właściwego dłużnika. Wojewoda lubelski w komunikacie wydanym stwierdził, że ani wójt, ani rada nie mają kompetencji do przekazania prowadzenia spraw związanych z pomocą osobom uprawnionym do alimentów ośrodkom pomocy społecznej. Wyjątkiem jest możliwość upoważnienia kierownika GOPS do przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego.

Odmienne stanowisko w tej sprawie prezentuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. W opublikowanym na stronach internetowych ministerstwa komunikacie czytamy, że przekazanie zadań polegających na podejmowaniu określonych działań wobec dłużników alimentacyjnych może nastąpić w oparciu o uchwałę rady gminy wydaną na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym.

Moim zdaniem za właściwe należy przyjąć stanowisko wojewody lubelskiego. Organ właściwy dłużnika nie prowadzi bowiem żadnego postępowania w indywidualnej sprawie z zakresu administracji publicznej. Jego działania nie kończą się wydaniem decyzji ani żadnym innym rozstrzygnięciem, a tylko w takich wypadkach (załatwianie spraw indywidualnych z zakresu administracji publicznej) możliwe jest wydanie uchwały rady na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym.

Zadania Samorządu Alimenty

Pozostało 82% artykułu