Jak uzyskać poświadczenie bezpieczeństwa

Stanowiska oraz rodzaje prac zleconych, z którymi może łączyć się dostęp do informacji niejawnych, określa kierownik danej jednostki. Wyznacza się je odrębnie dla każdej z klauzuli tajności. Oznacza to, że odrębnie należy wskazać te stanowiska, z którymi może się łączyć dostęp do informacji objętych tajemnicą służbową, a odrębnie te, z którymi może się łączyć dostęp do informacji objętych tajemnicą państwową.

[srodtytul]Państwowa i służbowa[/srodtytul]

W rozumieniu art. 2 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=08D4CBC21E24C00AA3930D2BCCD4C80B?id=77923]ustawy o ochronie informacji niejawnych[/link] za tajemnicę państwową uznaje się taką, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa. Tajemnicą służbową jest natomiast informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową,[b] uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej [/b](art. 2 pkt 2 ustawy).

Informacje chronione jako tajemnica służbowa czy państwowa mogą być udostępnione wyłącznie osobie dającej rękojmię zachowania tajemnicy, czyli takiej, która spełnia ustawowe wymogi w celu zapewnienia ochrony informacji niejawnych przed ich nieuprawnionym ujawnieniem. Ponadto informacje niejawne mogą być udostępniane wyłącznie w zakresie niezbędnym do wykonania pracy na zajmowanym stanowisku albo zadania zleconego.

Aby zatem pracownik mógł uzyskać dostęp do informacji niejawnych, powinien najpierw przejść postępowanie sprawdzające. Przeprowadzają je właściwe służby ochrony państwa, współdziałając w tym zakresie z kierownikiem jednostki zatrudniającej. Obowiązkiem kierownika jest przede wszystkim udostępnienie funkcjonariuszom m.in. Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego wszelkich pozostających w ich dyspozycji dokumentów i danych niezbędnych do stwierdzenia, czy osoba objęta postępowaniem sprawdzającym daje rękojmię zachowania tajemnicy. Szczegółowy zakres, warunki i tryb współdziałania organów, służb i jednostek organizacyjnych ze służbami ochrony państwa w toku prowadzonych postępowań sprawdzających określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4A280DF36163CFA5C3E5F23A1C4D8EE4?id=292594]rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2008 r. (DzU nr 221, poz. 1437)[/link].

[srodtytul]Odmowa oznacza rezygnację[/srodtytul]

Podstawą wszczęcia postępowania sprawdzającego przez ABW postępowania sprawdzającego wobec osoby ubiegającej się o zatrudnienie na stanowisku związanym z dostępem do informacji niejawnych jest wniosek. Składa go na piśmie osoba upoważniona do obsadzania takich stanowisk (np. kierownik jednostki). Powinien być on skierowany do delegatury ABW właściwej ze względu na miejsce zamieszkania kandydata na pracownika.

Do wniosku należy dołączyć wypełnioną ankietę bezpieczeństwa osobowego. Jej [b]podpisanie jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na prowadzenie czynności sprawdzających. [/b]Co istotne zgoda ta może być w każdym czasie cofnięta. Można również odmówić poddania się określonym czynnościom procedury, np. badaniom mającym stwierdzić, czy kandydat jest całkowicie zdrowy psychicznie. Cofnięcie zgody lub odmowa poddania się określonym czynnościom sprawdzającym ma jednak poważne konsekwencje. [b]Jest to równoznaczne z rezygnacją z kandydowania na stanowisko lub ubiegania się o pracę,[/b] z którą wiąże się dostęp do informacji niejawnych.

[srodtytul]Trzy rodzaje postępowań[/srodtytul]

Ustawa o ochronie informacji niejawnych przewiduje trzy rodzaje postępowań sprawdzających, w zależności od klauzuli informacji, do których sprawdzana osoba ma uzyskać dostęp. Pierwsze – zwykłe – przeprowadza się w stosunku do osób, które maja być zatrudnione na stanowiskach z dostępem do tajemnicy służbowej oznaczonej klauzulami zastrzeżone oraz poufne. Drugie – poszerzone – prowadzone jest w stosunku do tych, którzy ubiegają się o pracę związaną z dostępem do informacji niejawnych opatrzonych klauzulą „tajne”. Ostatnim, trzecim rodzajem postępowania jest tzw. specjalne. Osoby, które przejdą pozytywnie tę weryfikację, otrzymują dostęp do informacji opatrzonych klauzulą „ściśle tajne”.

Każde postępowanie charakteryzuje się innymi elementami. Pierwsze sprowadza się w zasadzie do weryfikacji podanych w ankiecie informacji. Drugie poszerzone jest o wywiad w miejscu zamieszkania, rozmowę z przełożonymi czy sprawdzenie obrotów i stanu na rachunku bankowym. W trzecim, poza czynnościami wykonywanymi w postępowaniu zwykłym i poszerzonym, przeprowadza się obligatoryjnie: rozmowę z osobą sprawdzaną oraz rozmowy z trzema wskazanymi przez nią osobami – w celu potwierdzenia tożsamości osoby ubiegającej się o wydanie poświadczenia bezpieczeństwa oraz uzyskania na jej temat innych informacji potrzebnych do ustalenia, czy daje ona rękojmię zachowania tajemnicy.