W wyroku NSA z 10 stycznia 2006 r., wyrażony został pogląd, że zmiana wysokości wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zatrudnionego na podstawie wyboru, wymaga pisemnego zgodnego oświadczenia woli obu stron (sygn. akt II OSK 424/05). Także WSA w Gdańsku w wyroku z 19 lutego 2004 r. stwierdził, że obniżenie wynagrodzenia wójta w trakcie kadencji i bez jego zgody jest niedopuszczalne (sygn. akt II SA/Gd 1171/01).
W aktualnym orzecznictwie tak Sądu Najwyższego, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezentowane jest stanowisko odmienne.
Należy w szczególności zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2008 r., w którym SN, odnosząc się szeroko do przepisów prawa pracy, uznał, że obniżenie przez radę gminy wynagrodzenia burmistrza nie wymaga jego zgody (sygn. akt II PK 330/07). W wyroku tym SN stwierdził, że do stosunków pracy z wyboru, w szczególności do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru, nie stosuje się przepisów Kodeksu pracy, w szczególności art. 42. Przepis ten określa tryb i formę wypowiedzenia zmieniającego. Jednak w ocenie Sądu Najwyższego art. 42 kp odnosi się wprost jedynie do umownych stosunków pracy, a w związku z tym, że przepisy dotyczące stosunku pracy na podstawie wyboru (art. 73-75 k.p.) nie odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących umowy o pracę, nie jest możliwe zastosowanie konstrukcji wypowiedzenia zmieniającego do stosunku pracy na podstawie wyboru.
Z powyższego wynika, że rada gminy jest uprawnione do zmiany wysokości wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w tym do obniżenia jego wysokości. Również w trakcie kadencji. Powinna być one jednak należycie uzasadniona.
Jak podkreślił WSA w Warszawie w wyroku z 18 czerwca 2013 r., dotychczasowym orzecznictwie na tle rozwiązania z radnym stosunku pracy zwrócono uwagę, że uchwała rady gminy w przedmiocie wyrażenia zgody na rozwiązanie z radnym stosunku pracy, powinna zawierać uzasadnienie (por. wyrok NSA z 8 czerwca 2006 r. sygn. akt II OSK 410/06). Odnieść to należy również do uchwały rady gminy w przedmiocie obniżenia wynagrodzenia wójta, a to z tego względu, że wymóg działania na podstawie prawa, w połączeniu z zasadą zaufania, rodzi po stronie organów władzy publicznej obowiązek motywowania jej rozstrzygnięć. Obowiązek taki jest zaliczany do standardów demokratycznego państwa prawnego. Wymóg motywowania uchwał rady gminy jest też elementem zasady jawności działania władzy publicznej. Działanie organu władzy publicznej mieszczące się w jego prawem określonych kompetencjach, ale noszące znamiona arbitralności i niepoddające się kontroli i nadzorowi, nie może być uznane za zgodne z prawem (sygn. akt. II SA/Wa 755/13).
