NIK o wykorzystaniu potencjału lotniska Rzeszów-Jasionka

W szczególności dotyczy to przewozów pasażerskich, gdyż w 2015 r. przepustowość lotniska była wykorzystywana niespełna w połowie. Według szacunków Izby granica rentowności, określana jako milion pasażerów rocznie, zostanie osiągnięta najwcześniej w 2022 r. Przeszkodą w pełnym wykorzystaniu potencjału lotniska mogą być stwierdzone zagrożenia w terminowej budowie linii kolejowej i dróg, służących lepszemu skomunikowaniu portu.

Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka stanowi ważny element rozwoju województwa podkarpackiego. Z tego względu był priorytetowo traktowany przez Samorząd Województwa Podkarpackiego. Strategia Rozwoju Województwa - Podkarpackie 2020 (Strategia 2020) zakłada, m.in. integrację tego Portu z głównymi węzłami kolejowymi i drogowymi wskazując, że ma on szansę stać się głównym lotniskiem w przewozach towarowych, łączących USA z Europą Środkowo-Wschodnią. Jednym z warunków osiągnięcia tych celów jest pełne skomunikowanie lotniska z innymi formami transportu. Wzmocni to szanse rozwojowe peryferyjnych regionów województwa, na terenie którego koncentruje się ok. 90 proc. krajowej produkcji przemysłu lotniczego.

Celem kontroli NIK była ocena, czy nakłady poniesione na infrastrukturę Portu Lotniczego „Rzeszów-Jasionka" przyczyniły się do pełnego wykorzystania jego potencjału oraz realizacji celów określonych w Strategii 2020.

Potencjał portu

Wspólnicy Portu Lotniczego Rzeszów i jego zarząd podejmowali działania służące zwiększeniu potencjału lotniska. W ocenie NIK inwestycje, które miały m.in. poprawić jego konkurencyjność oraz dostosować infrastrukturę do potrzeb linii lotniczych i pasażerów zwiększyły przepustowość Portu Lotniczego oraz poprawiły system bezpieczeństwa i komfort obsługi podróżnych.

Spółka Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka ­zrealizowała niemal wszystkie (11 z 12) zadania inwestycyjne, zaplanowane na lata 2012-2015. W dziewięciu z nich osiągnięto zakładane rezultaty. Sukcesywnie zwiększała się liczba obsłużonych pasażerów. W 2015 r. było ich ponad 645 tys., czyli o ponad 7 proc. więcej niż w 2014 r. Systematycznie powiększa się także ilość odprawionych towarów „cargo". W 2015 r. w porównaniu z 2014 r odnotowano wzrost o 277 proc.

Zwiększenie liczby operacji lotniczych i odprawionych pasażerów oraz tonażu „cargo" nie szło jednak w parze z realizacją innych wskaźników przyjętych w Planie Generalnym. Nie uzyskano m.in. planowanego poziomu przychodów ze sprzedaży, planowanego wyniku finansowego (w 2014 r. i w 2015 r.) oraz EBITDA - czyli zysku przed odsetkami, podatkami i amortyzacją (w 2013 r. i w 2015 r.) - przede wszystkim z powodu niewykonania planowanych przychodów ze sprzedaży paliwa lotniczego oraz z działalności lotniczej i pozalotniczej (mimo niższych od zakładanych kosztów działalności).

W ocenie NIK wzrost liczby podróżnych obsługiwanych przez Port Lotniczy „Rzeszów - Jasionka" powinien ulec przyśpieszeniu. W 2015 r. np. przepustowość lotniska wykorzystywana była zaledwie w 46 proc. Według ekspertów granica liczby pasażerów, od której port staje się rentowny wynosi obecnie ok. 1 mln rocznie. NIK oszacowała, że Port Lotniczy taką liczbę odprawionych pasażerów może osiągnąć, w wariancie optymistycznym, w 2022 r. albo dopiero w 2025 r., podczas gdy według prognozy z Planu Generalnego powinno to nastąpić już w 2021 r.

Wyniki kontroli wskazują, że różny był stopień finansowego i organizacyjnego zaangażowania obydwu wspólników na rzecz pełnego wykorzystywania potencjału lotniska. Mogło to być spowodowane odmiennym postrzeganiem potencjału Portu Lotniczego. Samorząd Województwa traktował lotnisko jako priorytetowy element służący rozwojowi regionu. Dla Polskich Portów Lotniczych lotnisko było jednym z podmiotów, tworzących Grupę Kapitałową, a dokonywane inwestycje powinny przynosić korzyści przede wszystkim całej Grupie.

W ocenie NIK w zakresie działań na rzecz wykorzystania potencjału lotniska Przedsiębiorstwo Polskie Porty Lotnicze zachowywało się biernie. Wspólnik ten, podobnie jak Województwo Podkarpackie, wypełnił zapisy umowy o gotówkowym podwyższeniu kapitału, jednak nie realizował na rzecz Portu Lotniczego innych świadczeń. W marcu 2015 r. Przedsiębiorstwo zaliczyło Port Lotniczy „Rzeszów-Jasionka" do kategorii spółek posiadających niski potencjał rozwojowy i przeznaczonych do zbycia. W sierpniu 2015 r. ujawniło, że zamierza zbyć udziały, dokonując odpisów aktualizujących (zmniejszających) wartość swoich udziałów o niemal 180 mln zł. W ocenie NIK działania te świadczą o tym, że PPL - jako Wspólnik - nie spodziewa się w najbliższych latach poprawy sytuacji Spółki Port Lotniczy „Rzeszów-Jasionka" i nie wiąże z nią planów na przyszłość w ramach swojej Grupy Kapitałowej.

NIK pozytywnie ocenia konsekwentne działania województwa podkarpackiego na rzecz rozwoju Portu Lotniczego „Rzeszów-Jasionka". W latach 2012-2015, poza umownym podwyższeniem kapitału Spółki, objęło dodatkowo udziały o wartości 18 mln zł, aby umożliwić częściowe sfinansowanie inwestycji niezbędnych dla lotniska. Województwo przewidziało - w Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego 2020 - i realizowało zadania związane bezpośrednio z tym Portem Lotniczym, w tym takie, które należały do katalogu działań, przewidzianych w rządowym Programie rozwoju sieci lotnisk i lotniczych urządzeń naziemnych oraz w Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku. Podejmowało także szereg przedsięwzięć promocyjno-marketingowych na rzecz wykorzystania potencjału lotniska, pomimo tego, iż brak prawnych rozwiązań, zachęcających samorządy (np. wsparcie lub ulgi finansowe) do przejmowania pełnej odpowiedzialności za funkcjonowanie portów lotniczych.

W ocenie NIK istnieje ryzyko, iż nie zostaną terminowo zrealizowane dwa przedsięwzięcia, zapisane w Strategii 2020, które służyć mają pełniejszemu wykorzystaniu potencjału Portu Lotniczego „Rzeszów-Jasionka": odgałęzienie linii kolejowej L71 oraz bezpośrednie połączenie Portu Lotniczego z drogą ekspresową S19 i autostradą A4.