Budżet przygotowuje zarząd, a uchwala rada

Przygotowanie projektu uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami to zadanie dla władzy wykonawczej. Także inicjatywa w sprawie zmian uchwały budżetowej w trakcie roku należy do wyłącznej kompetencji jej przedstawicieli. Mówi o tym ustawa o finansach publicznych. Te zasady potwierdzają także trzy samorządowe ustawy ustrojowe.

Z przepisów wynika więc, że nie wolno tych prerogatyw scedować na organ stanowiący w samorządzie, czyli radę (sejmik).[b] Organ wykonawczy nie może przekazać ani zlecić prac związanych z opracowaniem projektu budżetu nikomu innemu. [/b]To zadanie musi wykonać samodzielnie i na nim spoczywa odpowiedzialność za jego realizację. Na etapie przygotowywania budżetu rada nie może wydawać żadnych wiążących wytycznych, wskazówek czy zaleceń dla zarządu co do rozdysponowania jakichkolwiek kwot.

Prawo nie dopuszcza również możliwości opracowania kilku projektów budżetu lub jednego projektu, ale w kilku wariantach.

[srodtytul]Prognoza i informacja[/srodtytul]

Przygotowując budżet, zarząd jednostki samorządu terytorialnego opracowuje jako składowe elementy uchwały budżetowej dwa dokumenty. Pierwszy to prognoza łącznej kwoty zadłużenia na koniec roku budżetowego i lata następne, jaka wynika z planowanych i zaciągniętych zobowiązań. Drugim jest informacja o stanie mienia komunalnego, która powinna zawierać m.in. dane o prawach własności, innych prawach majątkowych, o zmianach w stanie „samorządowego posiadania” oraz o zdarzeniach nań wpływających, o dochodach z majątku.

Do 15 listopada projekt uchwały budżetowej, wraz z objaśnieniami oraz wspomnianymi prognozą i informacją, zarząd przedstawia regionalnej izbie obrachunkowej (do zaopiniowania) oraz organowi stanowiącemu, do którego kompetencji należy uchwalanie budżetu.

Opinię RIO o projekcie budżetu oraz o prognozie długu zarząd ma obowiązek przedstawić radzie przed jego uchwaleniem.

[srodtytul]Trzeba zważyć i zmierzyć[/srodtytul]

Pracując nad projektem, rada bez zgody zarządu nie może wprowadzić w nim zmian zwiększających wydatki bez pokrycia w planowanych dochodach ani zwiększać takich dochodów bez jednoczesnego określenia ich źródeł. Tak mówią ustawy samorządowe. Ustawa o finansach publicznych dokłada swoje ograniczenie w kształtowaniu treści uchwały budżetowej przez radę: bez akceptacji zarządu rada nie może wprowadzić w jej projekcie uchwały zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetowego.

Gdyby więc rada chciała na przykład zwiększyć deficyt ponad zaprojektowany przez zarząd, to możliwe byłoby to tylko za aprobatą tegoż zarządu. W innych aspektach, w których przepisy nie stawiają barier, rada ma prawo kształtować budżet.

Rada ustanawia procedurę uchwalania budżetu oraz określa rodzaje i szczegółowość materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi.

[srodtytul]Zdążyć przed nowym rokiem[/srodtytul]

Uchwałę budżetową rada powinna uchwalić przed rozpoczęciem roku budżetowego.[b] W szczególnie uzasadnionych przypadkach termin ten może być przedłużony do 31 marca, ale nie dłużej.[/b] W tym czasie podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały przedstawiony radzie przez zarząd.

Według interpretacji Ministerstwa Finansów do czasu przyjęcia uchwały budżetowej zarząd może jedynie wykonywać plan dochodów i wydatków ujętych w projekcie. Nie ma natomiast upoważnienia do zaciągania kredytów ani dokonywania dopuszczalnych zmian w budżecie. Dopiero bowiem wraz z uchwaleniem budżetu zarząd będzie uprawniony do działania w granicach określonych przez radę.

Jeśli budżet nie zostanie uchwalony do 31 marca, regionalna izba obrachunkowa do 30 kwietnia sama ustali ten budżet w zakresie zadań własnych oraz zleconych. Treść budżetu powinna odpowiadać wymaganiom ustawy o finansach publicznych, określającym zakres i szczegółowość uchwały budżetowej.

[ramka][b]Co powinno znaleźć się w uchwale[/b]

[b]Uchwała budżetowa określa:[/b]

- prognozowane dochody w podziale na: bieżące i majątkowe

- wydatki budżetu z wyodrębnieniem bieżących (wynagrodzenia i pochodne, dotacje, obsługa długu, spłata poręczeń i gwarancji) oraz majątkowych.

Przeznaczenie przez samorząd środków na dany cel powinno znaleźć wyraz w uchwale budżetowej. Wydatki budżetowe stanowią nieprzekraczalny limit.

- źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetu

- przychody i rozchody budżetu

- wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie poszczególnych programów.

Wieloletni program inwestycyjny powinien być integralnym załącznikiem uchwały budżetowej.

- wydatki na programy i projekty realizowane z funduszy UE

- plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, funduszy celowych, gospodarstw pomocniczych i dochodów własnych jednostek budżetowych. Tylko rada jest uprawniona do uchwalania oraz zmiany planu przychodów i wydatków funduszy celowych.

- limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych. Bez tego limitu samorząd nie może zaciągać kredytów lub pożyczek ani emitować papierów wartościowych

- upoważnienia dla zarządu do zaciągania zobowiązań: na finansowanie wieloletnich programów inwestycyjnych oraz z tytułu umów, których realizacja w następnym roku jest niezbędna dla zapewnienia ciągłości działania samorządu. Ustalenie zakresu usług niezbędnych dla zapewnienia ciągłości działania jednostki należy do jej organów.

- zakres i kwoty dotacji przedmiotowych

- zakres i kwoty dotacji celowych na finansowanie inwestycji zakładów budżetowych

- dochody i wydatki związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami

- inne dotacje przekazywane na podstawie odrębnych przepisów, związane z realizacją zadań samorządu