Jak wypłacać premie i nagrody

Pracownikowi samorządowemu przysługują, oprócz wynagrodzenia stosownego do zajmowanego stanowiska i posiadanych kwalifikacji zawodowych, inne dodatki. Pracownikom zatrudnionym na podstawie powołania oraz umowy o pracę mogą być przyznane nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej.

[srodtytul]Dodatek stażowy[/srodtytul]

Zgodnie z art. 38 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=366985CED7B1B8E1B53E2792EF197B0D?id=292862]ustawy o pracownikach samorządowych[/link] dodatek za wieloletnią pracę przysługuje po pięciu latach pracy w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy kolejny rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Jest on wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pracownik nabył do niego prawo lub prawo do wyższej stawki dodatku. Dodatek ten należy jednak wypłacić za dany miesiąc, jeżeli pracownik nabył do niego prawo pierwszego dnia miesiąca.

Dodatek ten przysługuje za dni, za które pracownik samorządowy otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego.

Przepisy rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych ustalają również, jakie okresy zalicza się do uprawniających do wypłaty dodatku. Generalnie zastosowanie mają tutaj dwie zasady. Pierwsza głosi, że jeżeli praca w urzędzie jest dodatkowym zatrudnieniem, to do okresów uprawniających do tego dodatku nie wlicza się okresu zatrudnienia podstawowego. Druga mówi natomiast, że pracownikowi, który wykonuje pracę np. w urzędzie gminy w ramach urlopu bezpłatnego udzielonego w celu wykonywania tej pracy, do okresu dodatkowego zatrudnienia wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia podstawowego oraz okres pracy u pracodawcy, który urlopu udzielił, do dnia rozpoczęcia tego urlopu.

[srodtytul]400 proc. na 45-lecie[/srodtytul]

Pracownikom samorządowym przysługuje – obligatoryjnie – nagroda za długoletnią pracę, czyli nagroda jubileuszowa. Jest ona wypłacana po osiągnięciu przez pracownika określonych lat zatrudnienia w wysokości odpowiadającej określonemu procentowi wynagrodzenia zasadniczego. Wypłaca się ją po raz pierwszy pracownikowi, który osiągnął 20-letni staż pracy, w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Kolejne nagrody wypłacane są co pięć lat w wysokości odpowiednio 100, 150, 200, 300 i 400 procent tego wynagrodzenia.

Prawo do nagrody jubileuszowej pracownik nabywa w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody. Wypłaca się ją niezwłocznie. Podstawę jej obliczenia stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla niego korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące mu w dniu wypłaty.

[ramka][b]Przykład[/b]

Kacper G. jest urzędnikiem zatrudnionym w urzędzie gminy Lewandów. Pracuje tam już ponad 24 lata, jest zatrudniony na 3/4 etatu. W tym samym wymiarze był zatrudniony w chwili, gdy nabył prawo do nagrody za 25 lat pracy. Jednak zanim nagroda ta została mu przez pracodawcę wypłacona, przeszedł na cały etat. Podstawą do obliczenia jej wysokości będzie wynagrodzenie, jakie otrzymywał, pracując na 3/4 etatu, ponieważ pracownikowi samorządowemu, który nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudnionym w innym wymiarze czasu pracy niż w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące w dniu nabycia prawa do tej nagrody.[/ramka]

Do okresów uprawniających do wypłaty nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia. W sytuacji, w której np. gminny urzędnik nabył do niej prawo, będąc zatrudnionym u więcej niż jednego pracodawcy, do okresu pracy uprawniającego do wypłaty nagrody wlicza się tylko jeden z tych okresów. Pracownikowi samorządowemu, który wykonuje pracę w urzędzie lub jednostce w ramach urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę w celu wykonywania tej pracy, do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się okres zatrudnienia u tego pracodawcy do dnia rozpoczęcia tego urlopu.

[srodtytul]Wypłacane według uznania[/srodtytul]

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę oraz powołania mogą być nagradzani przez pracodawcę za szczególne osiągnięcia w pracy. Nagroda taka ma charakter czysto uznaniowy. Oznacza to, że zarówno jej przyznanie, jak i określenie wysokości tej nagrody należy do swobodnego uznania zakładu pracy [b](wyrok SN z 8 czerwca 1977 r., sygn. akt I PR 175/76)[/b].

Uznaniowy charakter tych nagród ma istotne konsekwencje. Mianowicie do ich wypłacania nie są konieczne jakiekolwiek inne regulacje, np. określenie zasad ich przyznawania w regulaminie. Do ich przyznania wystarczy zatem upoważnienie zawarte w art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych. Przesądza o tym jeszcze jedna cecha charakterystyczna dla tego rodzaju nagród: nie uznaje się ich za składniki wynagrodzenia.

Dodatkowe inne nagrody i premie pracodawca może wprowadzić również w regulaminie wynagradzania. Może, co znaczy, że nie musi, zależy to wyłącznie od jego dobrej woli. Jeżeli jednak zapisze je w tym akcie, to będą one przysługiwać wyłącznie zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Zgodnie bowiem z art. 77[sup]2[/sup] § 5 w zw. z art. 239 § 3 pkt 3 regulaminów wynagradzania nie wprowadza się dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania oraz powołania zatrudnionych w urzędach marszałkowskich i gmin, starostwach powiatowych oraz w biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego i jednostek administracyjnych samorządu terytorialnego.

[srodtytul]Tylko w regulaminie[/srodtytul]

Ustawa o pracownikach samorządowych przewiduje możliwość określenia w regulaminie wynagradzania zasad przyznawania i wypłacania premii. Decydując się na wprowadzenie ich w regulaminie, należy pamiętać, aby w sposób jednoznaczny zapisać w nim obiektywne kryteria, po których spełnieniu pracownik nabywa prawo do premii. [b]W stosunku do zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych powodem przyznania premii w określonej wysokości może być np. uzyskanie pozytywnej oceny okresowej.

W regulaminie powinny się znaleźć również postanowienia określające sytuacje, w których pracownik prawo do premii traci.[/b] W naszym przykładzie może to być np. uzyskanie w kolejnej ocenie wyniku negatywnego. Można też w nim zamieścić regulacje określające przyczyny zmniejszenia wysokości tego świadczenia, np. może to nastąpić, jeżeli pracownik uzyskał co prawda pozytywną ocenę okresową, ale niższą od tej, która była podstawą przyznania premii.

Premie mogą być wypłacane za różne okresy. Mogą być to świadczenia miesięczne, kwartalne czy półroczne. Ich wysokość może być określona kwotowo lub procentowo. W tym ostatnim przypadku należy pamiętać o tym, aby wskazać podstawę do ich obliczania, np. wynagrodzenie zasadnicze.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Ustawa o pracownikach samorządowych mówi, że dodatek za wieloletnią pracę wypłacany jest jako procent miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, a nagroda jubileuszowa jako procent miesięcznego wynagrodzenia. Różnica jest taka, że przy wypłacie dodatku bierze się pod uwagę jedynie gołą pensję pracownika bez uwzględniania wypłacanych mu co miesiąc innych składników wynagrodzenia, natomiast przy obliczaniu nagrody uwzględnia się wszystko, co w danym miesiącu pracodawca wypłaca pracownikowi w ramach wynagrodzenia.[/ramka]

[ramka][b]W umowie o pracę[/b]