Nowy rodzaj spółek lekiem dla firm

Zdaniem Ministerstwa Gospodarki spółki te będą stanowiły antidotum na zbyt wolny proces przekształcania skomercjalizowanych i prywatyzowanych przedsiębiorstw, ale także na skutki upadłości wielu firm. Ważną rolę w tej prywatyzacji mogą odegrać jednostki samorządowe.

Ministerstwo przygotowało w tej sprawie projekt nowelizacji [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6EAC2079B8EF17CC5D613DD0FA3E7D18?id=167147]ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (DzU z 2002 r. nr 171, poz. 1397 ze zm.)[/link]. Przewiduje on, że podstawowym warunkiem utworzenia takiej spółki jest objęcie co najmniej 33 proc. akcji lub udziałów przez pracowników (w razie upadłości co najmniej 30 proc.) w jednoosobowej spółce Skarbu Państwa lub prywatyzowanym przedsiębiorstwie państwowym. Pozostałe części mogą obejmować rolnicy, rybacy lub osoby fizyczne, które świadczą na rzecz tych firm usługi.

Ministerstwo Gospodarki liczy jednak przede wszystkim na jednostki samorządowe, ponieważ dla większości istniejących jeszcze przedsiębiorstw państwowych (około 250) organem założycielskim pozostają wojewodowie, a zatem odgrywają one lokalną rolę, wykonując niejednokrotnie zadania publiczne, np. PKS, firmy budownictwa drogowego, remontowe, ochrony środowiska.

Zdaniem Marka Wójcika, eksperta samorządowego i dyrektora biura Związku Powiatów Polskich, zmiana będzie dotyczyć w praktyce przede wszystkim upadających spółek i przedsiębiorstw. – Jeżeli rząd nie wywiąże się z umowy z województwami i regionalne spółki PKP znajdą się na skraju bankructwa, to pracownicy mogliby objąć w nich udziały. Warto wiedzieć, że 61 proc. ogółu przewozów pasażerskich należy do spółek regionalnych. Tego nie można lekceważyć – wskazuje.

[srodtytul]Koło ratunkowe dla upadających[/srodtytul]

Do spółki pracowniczo-samorządowej należałoby opracowanie programu naprawczego. – W razie konieczności starania się o kredyt na wykup udziałów i realizacji programu naprawczego nowelizacja ustawy przewiduje możliwość udzielania przez BGK poręczeń i gwarancji – twierdzi Marek Wójcik. – Spółki aktywności obywatelskiej to instrument, który umożliwi samorządom włączenie się do ich działalności z chwilą, gdy zapali się czerwone światełko. Zdaję sobie sprawę, że samorząd podejmie ryzyko, ale będzie chodziło o okresowe wsparcie spółki. Kiedy ustabilizuje działalność, samorząd powinien się wycofać.

Koło ratunkowe w postaci spółki aktywności obywatelskiej pojawi się, gdy radni gminy, powiatu lub województwa zdecydują o udziale w niej samorządu. Będą zatem musieli rozważyć, czy warto podjąć ryzyko gospodarcze i wyasygnować publiczne środki finansowe na objęcie akcji lub udziałów.

[srodtytul]Jeszcze jeden ciężar[/srodtytul]

Przy okazji pojawia się pytanie: czy uchwały nie będą podejmowane pod presją związków zawodowych i pracowników? Czy taka spółka powinna być faworyzowana w przetargach? Co się stanie, gdy spółka pracowniczo-samorządowa nie utrzyma się na rynku? Pytanie o ryzyko padnie również wówczas, gdy w grę będzie wchodziła prywatyzacja spółki, a nie strach przed jej upadłością. Czy samorząd zechce, i dlaczego, odgrywać rolę inwestora, skoro istnieje tendencja do prywatyzacji komunalnych spółek?

Ministerialny projekt nowelizacji ustawy stawia więc przed samorządami wiele trudnych pytań. Można nawet dojść do wniosku, że proponowane zmiany mają na celu nie tyle zainteresowanie procesami prywatyzacyjnymi samorządów, ile próbę obarczenia ich odpowiedzialnością za los lokalnych przedsiębiorstw i spółek państwowych.

[ramka][b]Wiesław Starowicz[/b] | [i]wiceprezydent Krakowa[/i]