Nie można dotować prywatnych inwestycji ekologicznych

Założona i przeprowadzona przez Ministerstwo Finansów reforma sektora finansów publicznych spowodowała likwidację gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska. Dlatego też zadania przez nie realizowane zostały przejęte od początku 2010 r. bezpośrednio przez budżety tych jednostek samorządu terytorialnego.

W tym celu gminy i powiaty przejęły dochody, które do końca 2009 r. stanowiły dochody gminnych lub powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Jednocześnie nowelizacja ustawy – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=91EB727C1E8F398D5B25FC63F76B4534?id=258935]Prawo ochrony środowiska[/link], uchwalona 20 listopada 2009 r., wykreśliła z jej przepisów dwa przepisy: art. 406 i 408, które były podstawą przyznawania osobom fizycznym dotacji na inwestycje proekologiczne: budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, zakładanie kolektorów słonecznych czy wymianę pokrycia dachów z eternitowego (zawiera azbest) na inne.

[srodtytul]Decydujący przepis[/srodtytul]

W obowiązującym stanie prawnym do [b]wydatkowania środków zgromadzonych w budżetach powiatów i gmin na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej znajdują zastosowanie przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.[/b]

W szczególności zaś jej art. 221, który reguluje problematykę udzielania dotacji celowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego podmiotom niezaliczonym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku. Dotacja tego rodzaju jest udzielana na cele publiczne związane z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego udzielającej tej dotacji.

Zlecenie zadań i udzielenie dotacji odbywa się co do zasady zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4F38DC1BFBE807FE0DEA31A6058F6AEC?id=169569]ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DzU nr 96, poz. 873, ze zm.)[/link].

Jeżeli dotacje miałyby być udzielane na realizację zadań innego rodzaju niż określone w tej ustawie, to przekazanie środków powinno się odbywać na podstawie umów zawieranych przez jednostki samorządu terytorialnego z podmiotami, które te zadania będą realizować.

Tryb postępowania o udzielenie dotacji na cele innego rodzaju niż określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, sposób rozliczania takiej dotacji oraz sposób kontroli zleconego zadania powinny zostać określone przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w uchwale.

[srodtytul]Trzy warunki[/srodtytul]

Udzielenie dotacji celowej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 221 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8F83A4DB68997F72B1A8329D51F6FC80?id=168402]ustawy o finansach publicznych[/link] jest uzależnione od spełnienia pewnych warunków.

Po pierwsze, otrzymujący dotację nie może być podmiotem zaliczonym do sektora finansów publicznych.

Po drugie, nie może działać w celu osiągnięcia zysku. I po trzecie, dotacja celowa może być udzielona wyłącznie na cel publiczny związany z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego udzielającej dotacji.

Dlatego na podstawie tego przepisu jest możliwe udzielenie dotacji podmiotowi będącemu osobą fizyczną, ale zadanie realizowane przez ten podmiot powinno mieć charakter celu publicznego związanego z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego udzielającej dotacji celowej.

Nie chodzi tu więc o przekazanie przez jednostkę samorządu terytorialnego osobie fizycznej określonej kwoty środków publicznych na dofinansowanie prywatnej inwestycji tej osoby (choć zgodnej z polityką gminy), ale o powierzenie osobie fizycznej wykonywania zadania związanego z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego na rzecz ogółu mieszkańców i przekazanie środków publicznych na ten cel.

[srodtytul]Dopłata do wyrobów i usług[/srodtytul]

Dotacja przedmiotowa, o której mowa w art. 219 ustawy o finansach publicznych, może być udzielona z budżetu jednostki samorządu terytorialnego podmiotom niebędącym samorządowymi zakładami budżetowymi (co do zasady jest przeznaczona właśnie dla samorządowych zakładów budżetowych), jeśli odrębne ustawy tak stanowią, jednakże dotacja tego rodzaju ma charakter dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług produkowanych lub świadczonych przez dotowanego i jest kalkulowana według stawek jednostkowych.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że tego rodzaju dotacja nie jest instrumentem finansowym umożliwiającym dofinansowanie osób fizycznych wykonujących przydomowe oczyszczalnie ścieków lub usuwających z dachów pokrycia z materiałów zawierających azbest.

Nie ulega więc wątpliwości, że obowiązujące przepisy ustawy o finansach publicznych określające zasady wykonywania budżetów jednostek samorządu terytorialnego nie przewidują możliwości finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków tych budżetów w sposób polegający na bezpośrednim przekazywaniu środków publicznych osobom fizycznym na w istocie prywatne inwestycje tych osób, choć zgodne z celami określonymi w przepisach prawa ochrony środowiska.

(Na podstawie odpowiedzi udzielonej przez ministra środowiska na interpelację poselską nr 15673)

[ramka][b]Poselski projekt zmian[/b]

W Sejmie toczą się prace nad projektami nowelizacji ustawy –[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=91EB727C1E8F398D5B25FC63F76B4534?id=258935] Prawo ochrony środowiska[/link], która ma wprowadzić możliwość udzielania przez gminy i powiaty dotacji na finansowanie inwestycji proekologicznych (druk nr 3169).