Święto Samorządu Terytorialnego: konflikt z rządem

Obchodzone 27 maja Święto Samorządu Terytorialnego, przebiegnie pod znakiem konfliktu z partią rządzącą. Wbrew zapowiedziom samorządowcy nie będą jednak manifestować przeciwko zmianom wprowadzanym w ustawach.

– Wolimy się spotykać się z mieszkańcami – mówi Piotr Zgorzelski, poseł PSL.

Gminy jednak już zaprotestowały, tyle że inaczej. Jak? Na papierze.

Forma protestu

Począwszy od Forum Samorządowego, które odbyło się 16 marca 2017 r. w Warszawie, rady wszystkich szczebli samorządowych zaczęły przyjmować uchwały w obronie samorządności.

Apel samorządowców w obronie prawa samorządowego poparła w uchwale rada powiatu toruńskiego, a w rezolucji radni sejmiku województwa opolskiego. Najwięcej pojawiło się jednak uchwał odnoszących się wprost do przepisów ustawy o samorządzie gmin (u.s.g.) i europejskiej karty samorządu lokalnego. Radni uważają, że na sprzeciw wobec niekorzystnych zmian w prawie pozwalają im:

- art. 18. ust. 1 i art. 6 ust. 1 u.s.g. (do obszaru działania gminy należą sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, a do właściwości rady gminy – sprawy pozostające w obszarze działania gminy);

- art. 4 ust. 6 europejskiej karty samorządu lokalnego (ze społecznościami lokalnymi należy konsultować wszystkie działania i decyzje dotyczące ich);

- art. 7 ust. 2 pkt 17 u.s.g. mówiący, że do zadań własnych należy wspieranie i upowszechnianie idei samorządności.

Do tego katalogu należy dodać art. 84 ust. 1 u.s.g., mówiący, że w celu obrony własnych interesów gminy mogą tworzyć stowarzyszenia. Niektóre z nich wchodzą w skład strony samorządowej KWRiST i opiniują projekty uchwał. Dlaczego zatem odmówić tego prawa bezpośrednio jednostkom samorządowym?

Akcja i reakcja

Krytyka rządu spotkała się z reakcją rządzących. Przedstawiciel rządu w terenie i organ nadzoru nad samorządami wojewoda lubuski, powołując się na przywołany wcześniej art. 6. ust. 1 u.s.g. oraz na art. 7 ust. 1 u.s.g. stwierdził, że radni mogą podejmować uchwały wyłącznie w sprawach lokalnych. Innymi słowy, uchwały nie powinny wykraczać treścią poza zadania własne. Jego zdaniem żadna ustawa nie daje radnym uprawnień do zajmowania stanowiska względem stanowienia prawa.

Uchwały mówią też o ograniczaniu samostanowienia wspólnot. Czy i w tym przypadku nie mają prawa głosu? Wojewoda nie musi odpowiadać na to pytanie. Zbadał uchwały od strony ich legalności i stwierdził nieistotne naruszenie prawa. Wspomniane uchwały nie są źródłem prawa miejscowego, zalecił więc jedynie postępowanie na przyszłość. Podobnego zdania jak wojewoda są radni z PiS, m.in. Jacek Olech z Inowrocławia, który pyta, czy sprawa procesu legislacyjnego, nawet regulującego materię samorządową, pozostaje w gestii gminy? Tym samym dla radnego inowrocławskiego ograniczenie kompetencji samorządowych to tylko „regulacja prawna". A przecież nikt z samorządowców nie wyraża chęci stanowienia prawa, lecz zwrócenia uwagi rządzącym, iż tworzą gorsze warunki rozwoju wspólnot samorządowych.