- Organ, do którego wpłynął wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego, ma wątpliwości co do tego, czy autorowi tego wniosku przysługuje status strony. Czy w takim przypadku organ powinien odmówić wszczęcia postępowania?
Nie.
Zgodnie z art. 28 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego bądź obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 marca 2019 r. (sygn. III SA/Kr 1298/17, LEX nr 2641366) w celu ustalenia, czy dana osoba ma interes prawny w postępowaniu administracyjnym należy wskazać przepis powszechnie obowiązującego prawa, na którego podstawie ta osoba może skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania bądź ograniczenia czynności organu sprzecznych z jej potrzebami. Chodzi tu o interes prawny, a nie faktyczny, przy czym musi występować bezpośredni związek przyczynowy między interesem prawnym danego podmiotu a wynikiem postępowania.
Czytaj także: Jakie koszty postępowania administracyjnego obciążają stronę
W myśl art. 61 § 1 k.p.a. postępowanie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi, a jeżeli żądanie zostało wniesione drogą elektroniczną – dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu (art. 61 § 3-3a k.p.a.). O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron trzeba zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w danej sprawie (art. 61 § 4 k.p.a.). Zawiadomienie stron przewidziane przez ten przepis ma formę pisemną, ale nie jest postanowieniem i nie służy na nie zażalenie (por. np. wyrok WSA w Bydgoszczy z 30 stycznia 2018 r., sygn. II SA/Bd 938/17, LEX nr 2472365).
Natomiast w przypadku, gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte (np. gdy dana sprawa została już rozstrzygnięta decyzją) organ wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, na które przysługuje zażalenie (por. art. 61a k.p.a.). W postanowieniu o odmowie wszczęcia postępowania organ nie może formułować wniosków i ocen dotyczących istoty żądania. W orzecznictwie podkreśla się jednak, że odmówić wszczęcia postępowania na podstawie omawianego przepisu można tylko wtedy, gdy brak przymiotu strony jest oczywisty. Nie dotyczy to sytuacji, gdy ocena tej kwestii wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. W razie wątpliwości co do posiadania przez wnioskodawcę przymiotu strony trzeba więc wszcząć postępowanie i w jego toku wyjaśnić to zagadnienie. Skutkiem późniejszego stwierdzenia przez organ nieposiadania przez wnioskodawcę przymiotu strony będzie umorzenie postępowania (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2019 r., sygn. II OSK 1268/17, LEX nr 2645535).
