Kalkulator wyliczy kwotę zadośćuczynienia za śmierć bliskich. Prawnicy są niechętni

Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury po wakacjach ruszy z akcją informacyjną, która ma zachęcić sędziów do korzystania z kalkulatora zadośćuczynienia.

Aktualizacja: 03.08.2023 11:46 Publikacja: 03.08.2023 03:00

Kalkulator wyliczy kwotę zadośćuczynienia za śmierć bliskich. Prawnicy są niechętni

Foto: Adobe Stock

Chodzi o opublikowany na stronie internetowej KSSiP „kalkulator”. Jest cały czas testowany, ale kolejny etap podsumowań właśnie się zakończył. Pozwala uzyskać informację o sumach przyznawanych przez sądy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby najbliższej. I wyliczyć kwotę, która byłaby adekwatna w określonym stanie faktycznym. Dziś najchętniej korzystają z niego ubezpieczyciele.

Kalkulator powstał na podstawie badań, w których zebrano dane z ponad 2300 spraw, uwzględniając w szczególności wysokość żądanego i zasądzonego zadośćuczynienia, rodzaj relacji między powodem a zmarłym czy okoliczności towarzyszące śmierci i żałobie. Pokazuje się w sumie jedenaście okienek, które można wypełnić, podając jak najwięcej szczegółów konkretnej sprawy.

Jest się o co bić

– Po wprowadzeniu danych „kalkulator” poda konkretną wartość – wyjaśnia „Rzeczpospolitej” Paweł Zdanikowski, sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie, kierownik Działu Badań i Analiz KSSiP, a zarazem koordynator tego projektu.

Podkreśla, że nie chodzi tu o średnią arytmetyczną, tylko o medianę zasądzanych zadośćuczynień. Wraz z sugerowaną kwotą korzystający uzyska też informację o orzeczeniach, które zapadły w podobnych sprawach. Lista wyroków jest długa.

Najwyższa przyznana kwota zadośćuczynienia (z tych uwzględnionych w kalkulatorze) wynosi 300 tys. zł, 75 proc. jest niższych niż 99 999 zł, mediana wynosi 60 tys. zł. Najniższa przyznana suma to 2 tys. zł.

– Narzędzie jest dość intuicyjne, ale przed skorzystaniem z niego należy koniecznie zapoznać się z krótką instrukcją zamieszczoną na tej samej stronie – mówi sędzia Zdanikowski.

Czytaj więcej

Jest skarga nadzwyczajna ws. zadośćuczynienia dla wnuka za śmierć dziadka

W tym samym projekcie powstało także narzędzie (dostępne na tej samej stronie) pozwalające na ustalenie najczęściej przyjmowanej przez sądy wartości przyczynienia się zmarłego do swojej śmierci. Uwzględnia ono m.in. niezapięcie pasów bezpieczeństwa, kierowanie pod wpływem alkoholu lub narkotyków czy naruszenie innych zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Największe przyczynienie się wynosi 90 proc., średnie 50 proc., a najniższe 10 proc.

– Oba narzędzia powstały przede wszystkim z myślą o sędziach. Mogą jednak z nich korzystać wszyscy zainteresowani, np. ubezpieczyciele, adwokaci i radcowie prawni. Najbardziej ostrożnie do takiej formy standaryzacji podchodzą jednak sędziowie. Wśród nich panuje przekonanie, że każda sprawa jest inna, wyjątkowa. Dlatego też zaraz po wakacjach ruszamy z akcją informowania sędziów o istniejącym narzędziu i jego zaletach – zapowiada sędzia Zdanikowski.

Ocena, jaka kwota przysługuje cierpiącemu z powodu bólu fizycznego lub psychicznego po stracie bliskiej osoby, przysparza sądom wielu problemów. Jak jednak wskazują eksperci, trzeba dążyć do tego, by były utrzymywane w tzw. rozsądnych granicach. Nie może to jednak przeważać nad funkcją kompensacyjną zadośćuczynienia.

– Należy uwzględniać indywidualne okoliczności każdej sprawy, aby można było mówić o społecznym poczuciu sprawiedliwości przy orzekaniu zadośćuczynienia – zauważa mec. Ewa Derc, radca prawny.

– Żadna kwota nie przywróci pokrzywdzonemu zdrowia czy rodziców, ale materia sprawy wymaga od polskiego sądownictwa wnikliwego pochylenia się nad każdą krzywdą w sposób odrębny – dodaje prawniczka.

Jej zdaniem negatywnie więc należy oceniać zasądzanie w podobnych na pierwszy rzut oka sprawach takich samych kwot zadośćuczynienia.

To tylko wskazówka

– W Polsce nie mamy do czynienia z prawem precedensowym, a oczekiwanie od sędziów jednolitości w sprawach o zadośćuczynienie rzutuje na niezawisłość sędziowską. Badanie wysokości zasądzanych kwot w innych sprawach może mieć jedynie charakter dodatkowych wskazówek orientacyjnych dla sądu, aby mógł on określić, jaki poziom świadczeń w polskim systemie dotychczas uznawało się za odpowiedni. Nie wiąże ono jednak sądu – podsumowuje prawniczka.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń

Ubezpieczyciele wypłacają zadośćuczynienia osobom rannym w wypadkach komunikacyjnych. To są bardzo indywidualne sprawy. Zadośćuczynienia przysługują również bliskim ofiar za ból i cierpienie spowodowane stratą. I w tych przypadkach narzędzie takie jak porównywarka wyroków sądowych pomoże lepiej przewidywać świadczenia. Nie ma tu bowiem jednolitej praktyki. Wiele spraw z uwagi na poziom ich skomplikowania i trudności z wyceną szkody niemajątkowej bywa rozwiązywana dopiero przed sądem. O ich trudności świadczą zresztą rozbieżne wyroki sądowe. Porównywarka pozwala zestawić orzecznictwo w podobnych sprawach. Daje pewien wyznacznik, jak wysokie zadośćuczynienie przysługuje bliskim ofiar. Na czym można się wzorować i czym kierować. Droga sądowa pozostanie oczywiście dla wszystkich dostępna, jednak wykorzystywana będzie tylko w najtrudniejszych przypadkach.

Chodzi o opublikowany na stronie internetowej KSSiP „kalkulator”. Jest cały czas testowany, ale kolejny etap podsumowań właśnie się zakończył. Pozwala uzyskać informację o sumach przyznawanych przez sądy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby najbliższej. I wyliczyć kwotę, która byłaby adekwatna w określonym stanie faktycznym. Dziś najchętniej korzystają z niego ubezpieczyciele.

Kalkulator powstał na podstawie badań, w których zebrano dane z ponad 2300 spraw, uwzględniając w szczególności wysokość żądanego i zasądzonego zadośćuczynienia, rodzaj relacji między powodem a zmarłym czy okoliczności towarzyszące śmierci i żałobie. Pokazuje się w sumie jedenaście okienek, które można wypełnić, podając jak najwięcej szczegółów konkretnej sprawy.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego