Najpierw się sprawdzą sądząc w prostych sprawach

Sędziowie mają już gotowy projekt zmian w ustawach o KRS i o ustroju sądów powszechnych. Wszystko wskazuje na to, że już w czwartek zaprezentują go prezydentowi i poproszą o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie.

– Zwrócimy się też do posłów, senatorów, premiera, by poparli nasze rozwiązania – zapowiada sędzia Stanisław Dąbrowski, przewodniczący Rady. Sędziowska propozycja jest jedną z trzech, o których się mówi. Jeśli znajdzie zwolenników, wejdzie w życie 6 maja 2009 r.

Sędzia Dąbrowski dodaje, że sprawa robi się coraz bardziej pilna, bo od maja przyszłego roku asesorzy znikną z sądów. Stanie się tak za sprawą październikowego (2007 r.) wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Rada chce, by najniższym szczeblem w karierze sędziego był sędzia grodzki. Kolejne to: sędzia rejonowy, okręgowy i apelacyjny. Wymagany wiek dla sędziego grodzkiego to 27 lat.

Czym się zajmie? Najogólniej mówiąc, najprostszymi sprawami. Projekt wymienia je enumeratywnie: o wykroczenia w pierwszej instancji; o wykroczenia skarbowe; o przestępstwa skarbowe zagrożone grzywną, ograniczeniem wolności lub dwoma latami więzienia; przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego i podlegające rozpoznaniu w postępowaniu przyspieszonym; pozostałe sprawy w postępowaniu uproszczonym oraz dotyczące depozytów sądowych i przepadku rzeczy.

Czas spędzony na sądzeniu byłby sprawdzianem predyspozycji i cech charakteru przed powierzeniem im poważniejszych spraw. Dopiero po upływie trzech lat sędzia taki mógłby kandydować na stanowisko w rejonie. Gdyby go nie powołano, orzekałby nadal w najprostszych sprawach.

Co się stanie z dzisiejszymi asesorami? Rada chce wprowadzić dla nich możliwość przyspieszonego awansu na stanowisko sędziego sądu rejonowego. Dotyczy to tych asesorów, którzy wykonywali czynności sędziego, orzekając przynajmniej przez rok. Będą oni mogli w pierwszych dwóch latach obowiązywania ustawy ubiegać się o nominację do rejonu. Pozostali (dotychczasowi asesorzy) mogą ubiegać się o stanowisko w rejonie oraz pracować jako asystenci i referendarze.

Każdy prezes sądu okręgowego będzie prowadził dla podległych mu sędziów (grodzkich, rejonowych) osobny wykaz służbowy. Znajdą się w nim wszelkie informacje o konkretnym sędzi (zarówno służbowe, jak i prywatne), które mają lub mogą mieć wpływ na pełnienie przez niego urzędu.

Wraz z propozycją uregulowania statusu najmłodszych sędziów Rada proponuje też zmianę modelu wynagradzania sędziów. Zamiast dotychczasowego ustalania tzw. stawek bazowych w ustawie budżetowej, proponuje przyjąć, że stawkę podstawową wynagrodzeń będzie się wyliczać jako wielokrotność przeciętnej płacy w gospodarce narodowej (ustalanej corocznie przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego). – Zapewni to ustanowienie stawki podstawowej wynagrodzeń zgodnie z zasadą konstytucyjną – godnego wynagradzania sędziów – twierdzi środowisko. Konkurencyjnym wobec sędziowskiego pomysłem jest propozycja prezydenta. Do jej wprowadzenia potrzebna jest jednak zmiana konstytucji. Prezydent chce bowiem nominować (po raz pierwszy) sędziów na czas oznaczony (tzw. kontrakty).

Do nominacji potrzebne jest:

- polskie obywatelstwo i pełnia praw cywilnych i obywatelskich,

- nieskazitelny charakter,

- ukończone wyższe studia prawnicze i tytuł magistra lub inne studia zagraniczne uznane w Polsce,

- stan zdrowia pozwalający na pełnienie obowiązków,

- ukończone 27 lat,

- zdany egzamin sędziowski.

Wymagania te nie dotyczą osób, które:

- były sędzią administracyjnym lub wojskowym prokuratorem,