Iustitia: e-protokół utrudni pracę sędziów

Podczas konferencji poświęconej problematyce e-protokołu Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia" omówiło istotne zagadnienia związane z jego funkcjonowaniem w sądach.

...głosy przeciw

Już na wstępie sędzia Sądu Najwyższego Jacek Gudowski w swoim wystąpieniu stwierdził, że obecny e-protokół ze swej istoty nie jest protokołem, lecz jedynie samym nagraniem. Nagranie dźwiękowe z wszelkimi jego niedoskonałościami nie jest więc w ogóle protokołem. Dodał, że e-uzasadnienie może wręcz doprowadzić do karykatury doniosłego aktu uzasadnienia. - Obecna zmiana przepisów to de facto cios zadany Gutenbergowi - uznał.

Konstytucjonalista doc. dr Piotrowski podkreślił, że instytucja e–protokołu ma zapewnić nie tylko sprawność działania sądu, ale również rzetelność, rozumianą jako zgodność z Konstytucją. W tym kontekście e-protokół nie powinien unicestwiać szczególnego prawa obywatela jakim jest autonomia informacyjna jednostki. Nowe unormowania stanowią zagrożenie dla tej autonomii i w sposób nieproporcjonalny do stawionych celów ingerują w sferę wolności jednostki. - Realne jest też niebezpieczeństwo wykorzystywania nagrań jako mechanizmu nadzorczego nad sędziami - dodał.

Podczas konferencji przedstawiono także wyniki badań ankietowych, na podstawie których wskazano, że e-protokół nie przyczynił się do istotnej poprawy funkcji zabezpieczającej czy kontrolnej protokołu. Wynika z nich także, że e-protokół wpłynął negatywnie na czas trwania całego postępowania w I i II instancji. 53 proc. respondentów było zdania, że doszło do wydłużenia całego postępowania. Generalnie ankieta ujawniła słabość e-protokołu jako pomocniczego środka służącego przypomnienia treści poszczególnych dowodów.

- Przypomnienie treści poszczególnych dowodów, w przypadku, gdy proces trwa długo i jest wiele posiedzeń, a zwłaszcza następuje zmiana składu sądu zajmuje więcej czasu aniżeli w przypadku tradycyjnego protokołu. Ponadto niezwykle trudne jest sporządzenie uzasadnienia w oparciu o e-protokół. Transkrypcja nie zastępuje funkcji tradycyjnego pisemnego protokołu, gdyż jest przeładowana balastem treści bezużytecznych - wskazali uczestnicy spotkania.

Sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie dr Tomasz Pałdyna przestrzegł, że e-uzasadnienie może ponadto szkodzić wizerunkowi wymiaru sprawiedliwości.

Prelegenci wskazali, że na pewno e-protokół utrudnił codzienną pracę sędziego, który musi odsłuchiwać wielogodzinne nagrania, z których istotne są jedynie niektóre fragmenty. W trakcie nagrania sędzia musi sporządzać notatki. Jeśli ma transkrypcję to i tak powinien sprawdzić jej zgodność z nagraniem. Sama transkrypcja też jest jednak nieprzydatna.

Ponadto ich zdaniem, e-protokół w dotychczasowej formie może doprowadzić do przewlekłości postępowania. Podniesie również znacząco koszty pomocy prawnej, gdyż wydłuży czas przygotowania pism i zapoznania się z materiałem procesowym. Jest to zmiana bardzo niekorzystna z punktu wiedzenia gwarancji dostępu do sądu i pomocy prawnej.

... głosy za

W ocenie prof. Jacka Gołaczyńskiego koordynatora krajowego ds. wdrożeń informatycznych w sądach powszechnych, e-protokół jest narzędziem nowoczesnym, zapewniającym jawność i rzetelność postępowania, zaś sam przebieg rozprawy uległ skróceniu, nawet trzykrotnie. Prof. Gołaczyński zaprzeczył także, aby czas oczekiwania na transkrypcję był zbyt długi.

Z badań przeprowadzonych w Biurze Obsługi Interesantów wynika, iż 61 proc. badanych jest zdania, że poprawiła się kultura na sali rozpraw oraz, że e-protokół jest lepszym udokumentowaniem zdarzeń procesowych.

Dr Paweł Skuczyński dodał, że choć język mówiony jest nadal narzędziem komunikacji, to wkraczanie nowych technologii komunikacji jest nieuniknione. Ze względu na konieczność zapewnienia selekcji e-protokół powinien stanowić uzupełnienie protokołu tradycyjnego.