Nowe muzea w Azji i na Bliskim Wschodzie

W chińskim Shenzhen 30 lat temu była wioska rybacka, dziś 10 milionów mieszkańców ogląda budowę jednego z najnowocześniejszych muzeów świata. Wokół Dauhy, rozkwitającej stolicy Kataru, przed półwieczem stały tylko namioty nomadów – teraz renomowani architekci z Azji i Europy prześcigają się w finezyjnych projektach galerii. W Dubaju i Singapurze dotąd można było robić tylko interesy i zakupy, ale to już przeszłość.

[srodtytul] Królewski sponsoring[/srodtytul]

Metropolie Bliskiego i Dalekiego Wschodu, zbudowane błyskawicznie, pozbawione historii i pełne przyjezdnych, inwestują w sztukę. Na gwałt stawiają muzea, galerie, biblioteki i teatry, bo sklepy nie wystarczą, by zatrzymać najlepiej wykształconych. Centra handlowe są już przechodzonym symbolem prestiżu i dominacji – teraz w cenie jest kultura.

W Zatoce Perskiej toczy się intrygująca rozgrywka – nie o ropę, ale o tytuł artystycznego lidera regionu. Dauha, Abu Zabi i Szardża pozazdrościły Dubajowi, w którym – za sprawą imigrantów z Azji i Europy – od lat powstają galerie, kwitnie życie kulturalne i handel sztuką. Teraz władcy tych emiratów sprowadzają z Zachodu kuratorów i architektów, skupują arcydzieła, sponsorują nowe instytucje, by pokazać światu, że są czymś więcej niż wielką beczką ropy. Megamuzea budują tak jak miasta – błyskawicznie. Mają kilka lat na zgromadzenie kolekcji, którymi wypełnią wielkie gmachy. Eksperci łapią się za głowy, bo na stworzenie znaczących zbiorów trzeba dekad.

Największe sukcesy notują ostatnio Katarczycy. Właśnie otworzyli w Dausze pierwsze na świecie Muzeum Współczesnej Sztuki Arabskiej. W muzeum znajduje się 6 tys. eksponatów, które zakupił szejk Hassan al Thani. Gromadząc prace, zaprzyjaźnił się z twórcami Bliskiego Wschodu, zasłynął m.in. jako mecenas artystów z Iraku. Odkąd zrabowano Muzeum Narodowe w Bagdadzie, jest właścicielem najpokaźniejszej kolekcji irackiego malarstwa.

Nowe muzeum to kropla w morzu katarskich inwestycji: od trzech lat działa znakomite Muzeum Sztuki Islamskiej. Trwa też budowa Galerii Sztuki Orientalnej (otwarcie za cztery lata) i Muzeum Narodowego Kataru, choć jego zbiory budzą kontrowersje – historia kraju jest krótka i nieudokumentowana. Rodzi się pytanie, czy ambicje arabskich władców nie są na wyrost.

W Abu Zabi, które 50 lat temu nie było nawet miastem, wyspa Saadiyat przekształca się właśnie w strefę rozrywki i kultury. Za 30 miliardów dolarów powstaje nowa kosmopolityczna wizytówka emiratu – filie Luwru i Guggenheima. Oba budynki projektują zachodni architekci. Francuzi za 1,5 mld dolarów zobowiązali się przez 30 lat wypożyczać Abu Zabi część zbiorów i przygotowywać ekspertyzy. Louvre Abu Zabi ma być muzeum globalnym, prezentującym artystów z całego świata. W jego sąsiedztwie stanie biblioteka, muzeum morskie i narodowe, tworzone we współpracy z londyńskim British Museum.

[srodtytul]Eksperci z importu [/srodtytul]

Abu Zabi konkuruje również z Dubajem jako organizator targów sztuki – Art Dubai i Abu Dhabi Art to dwie imprezy przyciągające nowych zamożnych i niecierpliwych kolekcjonerów. Podobna rywalizacja toczy się między Singapurem a Hongkongiem. Ten drugi dogania Nowy Jork i Londyn pod względem zysków z aukcji światowych arcydzieł. Singapur wezwał więc na pomoc Lorenzo Rudolfa, niegdyś szefa słynnych targów w Bazylei i Szanghaju; ma powtórzyć sukces podczas targów Art Stage. Rząd Singapuru od 2005 r. podwoił nakłady na kulturę, dziś przekraczają one 80 mln dolarów. Za 530 mln dolarów powstaje tam Narodowa Galeria Sztuki (otwarcie w 2014 r.), a także muzeum kreatywności – ArtScience Museum łączy sztukę i naukę. I pokazuje, że Azjaci podchodzą do kultury użytkowo – budynek stanie w ogromnym centrum rozrywki, wśród kasyn i parków.

[srodtytul]Artystyczne metropolie[/srodtytul]

Chińczycy nie zostają w tyle. Symbolem głodu sztuki w rodzących się wielomilionowych miastach jest Shenzen. W 1980 r. zostało pierwszą specjalną strefą ekonomiczną, teraz aglomeracja jest trzecim po Pekinie i Szanghaju ośrodkiem kulturalnym kraju. W galeriach Shenzhen odbywa się 200 wernisaży rocznie. Wkrótce wszystkie ekspozycje przeprowadzą się do publicznego Muzeum Sztuki zajmującego obszar czterech przecznic. Sale wystawowe zostaną wplecione w miejską infrastrukturę i połączone z otwartą przestrzenią; autorami projektu są architekci z nagradzanego wiedeńskiego studia Coop Himmelb(l)au.