Polska - państwo udzielnych księstw

Prawo i Sprawiedliwość trafnie rozpoznało, że jednym z największych problemów Polski są korporacje. Partia Jarosława Kaczyńskiego rozpoczęła wprawdzie z nimi walkę, ale czyniąc to w sposób mało udolny, nie doprowadziła do żadnej zmiany. Zasługą jest jednak już samo wskazanie problemu. Bo problemem są i korporacje prawnicze, i lekarskie, i akademickie, i nauczycielskie, i różne inne, pomniejsze. Problemem są dziesiątki wielkich instytucji, które działając według sobie tylko znanych praw, pracują głównie na rzecz swoich udziałowców i kumpli, a nie na rzecz obywateli.

Słabość państwa doprowadziła do tego, że w ciągu ostatnich 19 lat – tak jak świetnie rozwinęły się setki tysięcy przedsiębiorstw, tak samo rozwinęły się rozmaite udzielne księstwa, do których państwo albo nie ma wstępu, albo toleruje ich istnienie, albo wręcz daje im pożywkę do dalszego trwania.

Obywatel w Polsce nieustannie zderza się z instytucjami, które mu nie służą, ba, które są wobec niego nieprzyjazne, świetnie za to obsługują własnych pracowników, krewnych i znajomych. Pozwalają prowadzić im mniej lub bardziej ciemne interesy i interesiki, dobijać targów, rozdzielać przywileje, rozdawać zlecenia i prezenty.

[srodtytul]Lasy, budowy, stadiony[/srodtytul]

Tak jak lekarze rzadko odpowiadają za popełnione błędy, tak jak nauczycieli trudno przekonać do rezygnacji ze specjalnych przywilejów i poddania się normalnej ocenie, tak jak trudno zmusić uczelnie do racjonalnego zarządzania swoim majątkiem materialnym i intelektualnym, tak trudno nakłonić rozmaite agencje i instytucje do przejrzystych działań.

Najbardziej spektakularnym przykładem takich praktyk dziś jest niewątpliwie Polski Związek Piłki Nożnej. Próbę rozbicia chorych układów w tej instytucji podejmuje ekipa Donalda Tuska. Zaczęła odważnie, czym się to skończy – zobaczymy. Ale niezwykły opór materii pokazuje, jak poważny jest to problem. Jak w słabym państwie Polska silnym państwem jest PZPN.

Ale to tylko jedna z wielu instytucji. Głośno o niej, bo piłką nożną interesują się wszyscy. A redakcje mają dziennikarzy, którzy znają te układy i od czasu do czasu o nich piszą.

[wyimek]Polska jest państwem słabym. Ale nie ograniczonym. Ilość urzędników państwowych przechodzi ludzkie pojęcie[/wyimek]

Ale kto napisze o tym, co dzieje się w Lasach Państwowych? Kto prześledzi, ilu nadleśniczych dzierżawi atrakcyjne działki członkom swoich rodzin czy znajomym?

Nie zajmuje się tym nikt, bo przełożeni kryją podwładnych. Dla słabych regionalnych gazet zaś to zbyt ryzykowny temat, a dla ogólnopolskich pewnie nie tak atrakcyjny.

Kto sprawdza, co się dzieje w rozmaitych agencjach? Na średnim szczeblu tych instytucji zwykle od lat pozostają ci sami ludzie, którzy ułatwiają życie sobie i swoim znajomym, a utrudniają „klientom zewnętrznym”. Dlaczego na przykład wciąż istnieje Agencja Mienia Wojskowego? Dlaczego nie pozbywa się swojego bezużytecznego, niszczejącego – a wartego zapewne grube pieniądze – majątku? Dlaczego przez 19 lat nikt nie zrobił nic z tak niezwykłym miejscem, jak twierdza Modlin? Dziś jest w opłakanym stanie – od czasu do czasu wykorzystywana na jakieś imprezy.

Takich miejsc jest w Polsce wiele.

[srodtytul]Siła średniego szczebla[/srodtytul]

Wszyscy mówią, że agencje rolne są folwarkiem działaczy PSL lub Samoobrony, ale w rzeczywistości nikt szczegółowo nie opisał, ilu ludzi z jakiej partii dostaje w nich pracę, jakie przepływają tam pieniądze i kto je otrzymuje. To udzielne księstwo, którym nikt się nie interesuje, bo czymś trzeba zapłacić koalicjantom z PSL, a we wcześniejszym układzie politycznym – z Samoobrony. A to przecież tak niewielka cena.

A kasta urzędnicza? Ktoś, kto w Polsce próbuje założyć firmę czy wybudować dom, nieustannie trafia na przedziwnie działające instytucje, po których obywatel porusza się jak Józef K. z „Procesu” Franza Kafki. Klient przychodzący po pozwolenie na budowę domu, przebudowę instalacji gazowej czy elektrycznej miesiącami czeka na decyzję i za diabła nie może dopatrzyć się w tym racjonalności. Natomiast bardzo szybko dostaje ofertę wykonania tej operacji „prywatnie” przez pracowników gazowni czy zakładu energetycznego – od pracowników średniego szczebla, którzy podjeżdżają pod jego dom luksusowymi autami. Nie tylko lekarzy warto pytać, co mają w garażu.

Podałem tylko kilka przykładów, ale podobnych przypadków można bez wątpienia znaleźć znacznie więcej.

[srodtytul]Czy historia Kluski się powtórzy?[/srodtytul]