O sześciolatkach minister edukacji Krystyna Szumilas

Czy może Pani na 125 proc. stwierdzić, że MEN nie wycofa się z obniżenia wieku szkolnego? Część społeczeństwa, m.in. rodzice sześciolatków, samorządy i związki zawodowe krytykują obniżenie wieku rozpoczęcia edukacji szkolnej.

Podczas prac nad nowelizacją ustawy samorządy wskazywały, że stworzyły odpowiednie warunki w szkołach, ale część rodziców tego nie potwierdza. Słuchałam wszystkich stron. Zaproponowane wyjście to jest kompromis. Jednak mogę zapewnić, że 1 września 2014 roku wszystkie sześciolatki rozpoczną naukę w pierwszej klasie. Mamy dwa lata na dobre przygotowanie szkół do ich przyjęcia. Zrobię wszystko, aby ten czas wykorzystać jak najlepiej.

Może lepiej było skupić się na zmobilizowaniu tych kilku procent nieprzygotowanych szkół i nie przesuwać reformy? Zwłaszcza, że w subwencji są na nią pieniądze.

Dziś rodzice mają wybór. Mogą wybrać dla swojego dziecka edukację przedszkolną lub szkolną. Jeśli zatem chcą, mogą je wysłać do pierwszej klasy. Szkoła musi je przyjąć.

Ale to jest trudny wybór. Sześciolatki będą w mniejszości, bo pierwsze klasy nadal są dla siedmiolatków. Skoro szkoły nie są gotowe, to może wystarczyło objąć sześciolatki subwencją, i wprowadzić obowiązek przedszkolny, ale nie zerówkę, dla pięciolatków. Dzieci pozostałyby w przyjaznych warunkach, a samorządy otrzymały wsparcie finansowe?

Nie do końca. Edukacja przedszkolna jest bardzo ważna. Ale ważne jest również, aby formalna edukacja szkolna, kiedy dziecko rozpoczyna naukę czytania i pisania była prowadzona przez jednego nauczyciela. Zgodnie z założeniami reformy, sześciolatek w pierwszej klasie zacznie właśnie się uczyć. A pięciolatek jest przygotowywany do rozpoczęcia nauki.

Rodzice twierdzą, że odpowiednie warunki socjalne, to nie wszystko. Problem stanowią nauczyciele nie przygotowani do pracy z maluchami? Nie przeszkolili się przez trzy lata, czy zdążą przez dwa?

Studia przygotowują do pracy z małym dzieckiem zarówno w przedszkolu jak i szkole. Nauczyciele posiadają odpowiednią wiedzę.

Jeśli spędzili 15 lat w szkole i pracowali z siedmiolatkami, to mogli zapomnieć czego uczyli się na studiach.

Podjęliśmy działania, w ramach funduszy unijnych, które przygotują nauczycieli do pracy z dziećmi młodszymi. W nowym projekcie nauczyciele szkół podstawowych będą mogli korzystać z nowocześnie skonstruowanych form doskonalenia. Będą to roczne programy wspierania szkół uzupełnione możliwością ich uczestniczenia w sieciach współpracy nauczycieli.

PSL, a także samorządy postulują o wsparcie finansowe dla edukacji przedszkolnej, dziś finansowanej tylko z gminnych budżetów. Czy poprą państwo projekt PSL-u przewidujący dotacje na przedszkolaki?

Powszechny dostęp do edukacji przedszkolnej jest dla nas priorytetem. Wyraziliśmy intencję częściowego wsparcia finansowego edukacji przedszkolnej z budżetu państwa, prawdopodobnie w formie dotacji. Ważne, aby przekazanie samorządom pieniędzy z budżetu państwa na edukację przedszkolną spowodowało obniżenie do możliwie najniższego pułapu kosztów poznoszonych przez rodziców i nad takim rozwiązaniem pracujemy w ministerstwie.

Zmieni Pani zasady podziału subwencji oświatowej tak, aby gminy o małych dochodach otrzymywały wyższe wsparcie?

Będziemy na ten temat rozmawiać na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Dyskusję musimy prowadzić ze wszystkimi korporacjami samorządowymi. To, jakie kroki podejmiemy, będzie zależało od wyników tej dyskusji.

W mediach, wyjątkowo już od stycznia, pojawia się dużo informacji o likwidacji szkół. Samorządy tłumaczą, że ze względu na zaostrzenia dyscypliny finansowej, niż demograficzny i Kartę nauczyciela, nie mają innego wyjścia. Czy wprowadzi Pani zmiany w Karcie?

Każda likwidowana szkoła, to troska dla lokalnej społeczności, samorządu i dla mnie. W obecnej sytuacji demograficznej dobrze, że samorządy rozpoczynają rozmowy z rodzicami wcześniej, już na przełomie grudnia i stycznia, a nie zwlekają do ostatniej chwili. Obowiązkiem samorządu jest prowadzenie rozmów z rodzicami, przedstawienie powodów i wysłuchanie racji rodziców. Im wcześniej rozpoczną dialog, tym będzie on bardziej efektywny dla obu stron. W wielu przypadkach rodzicom udaje się przekonać radnych i do likwidacji nie dochodzi.

Ale samorządy podkreślają, że Karta nauczyciela utrudnia im efektywne zarządzanie siecią szkół.

Główną przyczyną procesu racjonalizacji sieci szkół jest demografia. Od 2005 r. liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach zmniejszyła się prawie o milion. To bardzo dużo i to jest podstawowa przyczyna zmiany sieci szkół.

W wielu gminach jednak wiele szkół prowadzą organizacje pozarządowe, bo nie muszą zatrudniać nauczycieli w oparciu o Kartę.

To jest koło ratunkowe dla małych, wiejskich szkół. To głównie tam uczniów jest zbyt mało. Dzięki temu, że ustawa o systemie oświaty daje możliwość przekazywania szkół stowarzyszeniom rodziców, one nie znikają.

Szkoły likwiduje też Poznań, Wałbrzych czy Łódź. To nie jest już tylko problem małych gmin.

Teraz procesy demograficzne dotykają dużych miast i tam także wymuszają racjonalizację liczby szkół. Często blisko siebie funkcjonują dwie szkoły zapełnione w połowie. W takim przypadku likwidacja oznacza połączenie dwóch placówek w jedną, przeniesienie uczniów z jednej do drugiej.

Nie widzi Pani potrzeby zmiany Karty nauczyciela?

Umówiliśmy się z członkami zespołu do spraw statusu zawodowego nauczyciela, w którym zasiadają przedstawiciele i samorządów i związków zawodowych, że do rozmów powrócimy po uzyskaniu wyników badania czasu pracy nauczycieli.

Badanie ma się skończyć w marcu 2013 r. Przez rok nie będzie Pani nic robić?

Projekt składa się z kilku etapów i myślę, że wyniki będą znane wcześniej. Liczę, że zespół wznowi pracę w połowie roku.

Przygotuje Pani projekt zmian?

Punktem wyjścia do dyskusji będą przedstawione przez stronę samorządową i związki zawodowe postulaty oraz wyniki badań.

Do tego czasu nie przedstawi Pani żadnych propozycji, np. dotyczących likwidacji dodatku wiejskiego czy statusu dyrektora szkoły?

Powtarzam - nie pracuję nad projektem zmian – poczekajmy na wyniki badań. Dyskusja o Karcie nauczyciela powinna się toczyć pomiędzy zainteresowanymi stronami: samorządami i związkami zawodowymi, zespół jest jednym z takich miejsc.

Czy wznowi Pani prace nad dużą nowelizacją ustawy o systemie oświaty, likwidującą m.in. kuratoria oświaty?

Część bardzo ważnych zmian, które ta nowelizacja przewidywała, już została uchwalona. Dotyczą one reformy szkolnictwa zawodowego. Teraz musimy się skupić na ich dobrym wdrożeniu. Od nowego roku szkolnego technika i zasadnicze szkoły zawodowe zaczną uczyć według nowych programów. Będą też obowiązywać nowe zasady uzyskiwania kwalifikacji zawodowych.