W mieście Stockton w północnej części stanu Kalifornia prowadzony był eksperyment z dochodem podstawowym. 125 wyselekcjonowanych osób otrzymywało co miesiąc 500 dolarów przez dwa lata. Każdy objęty programem mógł wydać pieniądze dowolnie – nie narzucono żadnych reguł. Wyniki eksperymentu okazały się, jak wynika z ujawnionych w środę wyników, mocno zachęcające. Osoby, które otrzymywały wypłaty, są teraz w lepszej formie psychicznej i mają lepsze perspektywy zawodowe.

Kiedy program dochodu podstawowego startował w lutym 2019 roku, zaledwie 28 procent nim objętych pracowało w pełnym wymiarze godzin. Już po roku funkcjonowania w ramach programu, w pełnym wymiarze godzin pracowało 40 procent beneficjentów. W grupie kontrolnej, która nie otrzymywała pieniędzy, wzrost liczby osób mających pracę na pełen etat wynosił zaledwie 5 punktów procentowych.

- Te liczby są niesamowite. Prawie nie mogłam w nie uwierzyć – twierdzi, cytowana przez Associated Press, profesorka Stacia West z University of Tennessee, która zajmowała się analizą danych z pierwszego roku trwania eksperymentu.

Poprawa poziomu zatrudnienia wśród beneficjentów programu to niejedyne korzyści, jakie on przyniósł. Z analizy skutków wynika, że wśród osób objętych programem odnotowano mniejszy poziom stanów lękowych czy depresji niż wśród osób, które nie otrzymywały dochodu podstawowego.

- To pozwala nam na postawienie pytania, do jakiego stopnia te 500 dolarów posłużyło jako finansowa szczepionka dla ludzi, gdy rozpoczynała się pandemia – twierdzi Amy Castro Baker z University of Pennsylvania, która również zajmowała się analizą wyników.

Wśród entuzjastycznych głosów znajdują się także bardziej stonowane. Matt Zwoliński z University of San Diego zauważył, że program był ograniczony do dwóch lat i było mało prawdopodobne, by ludzie nim objęci chcieli opuścić rynek pracy z góry wiedząc, że dochód podstawowy jest tymczasowy. Tu warto też zauważyć, że 500 dolarów miesięcznie w Stokcton na wiele nie wystarczy – wynajem najtańszego mieszkania to koszt od 700 dolarów miesięcznie wzwyż.

Eksperyment z dochodem podstawowym był przeprowadzony z pieniędzy pochodzących od darczyńców, w tym współzałożyciela Facebooka Chrisa Hughesa. Objął on 125 osób mieszkających w Stockton i mających dochody na poziomie lub poniżej mediany dochodów. Analiza wyników objęła na razie okres od 2019 do 2020 roku. Badani otrzymywali pieniądze co miesiąc na konto karty płatniczej, co umożliwiało też badaczom dokładne śledzenie wydatków. Zaledwie 1 proc. pieniędzy przeznaczono na alkohol i wyroby tytoniowe.