Kreatywność i osobowość

Pewny siebie, impulsywny, niesumienny. Czy to cechy złego pracownika? Wręcz przeciwnie, twórczej lokomotywy

Publikacja: 11.02.2011 03:04

Kreatywność i osobowość

Foto: Corbis

Red

Kreatywność to zdolność tworzenia dzieł, które są zarówno nowe, jak i użyteczne. Według teorii współczesnego eksperta w tej dziedzinie – Mihaly’ego Csikszentmihalyiego, amerykańskiego psychologa węgierskiego pochodzenia – twórczość to proces rozgrywający się w trzech wymiarach.

Pierwszym wymiarem jest twórca, jego motywacje i zdolności. Drugim – dziedzina, w jakiej tworzy, i charakterystyczne dla niej zasady, symbole, prawa. Trzeci to inni ludzie pracujący w obrębie tej dziedziny. Aby „twórca coś stworzył”, musi wpaść na pomysł, który w jego dziedzinie będzie nowy i ciekawy. I który uda mu się przedstawić osobom zainteresowanym rozwojem na danym polu.

Inna teoria, autorstwa dwóch naukowców – Sternberga i Ubarta – mówi o tym, że dla twórczości niezbędne jest połączenie sześciu czynników: zdolności intelektualnych – by zauważyć problem i niekonwencjonalnie go rozwiązać; odpowiedniej – nie za dużej i nie za małej – wiedzy w danej dziedzinie; nowatorskiego myślenia; osobowości twórcy (rozsądne podejmowanie ryzyka, wytrwałość w pokonywaniu przeszkód, skuteczność, tolerancja na niepewność i wieloznaczność); wewnętrznej motywacji i wspierającego środowiska, które nagradza sukcesy.

Praktyka kreatywności wydaje się prostsza niż teoria. – Każdy jest w jakimś stopniu zdolny do tworzenia. Chodzi tylko o to, by odkryć swój obszar i go rozwijać. Wzrost twórczych umiejętności następuje, gdy stawiamy sobie wyzwania. I oczywiście dążymy do sprostania im – mówi Agata Giermakowska-Węgiełek, coach i terapeutka rozwoju osobistego.

Nie bez znaczenia jest też kultura i społeczność, w której funkcjonuje się na co dzień. W mikroskali można tu mówić również o kulturze firmowej. – Pracownicy mogą pozwolić sobie na kreatywność, jeśli nie są karani za popełnianie błędów. A te wpisane są w innowacyjność – tłumaczy Giermakowska-Węgiełek.

Kreatywności sprzyjają społeczności, które dysponują nadwyżkami energii umysłowej i fizycznej, nie są skupione wyłącznie na przetrwaniu. Potencjał twórczy rośnie w sytuacji zewnętrznego zagrożenia lub wewnętrznych sporów. Ale także tam, gdzie panuje szacunek dla uczenia się, czyli – co za tym idzie – wstępna akceptacja dla niewiedzy.

Osobowość szczególnie twórczych artystów i naukowców analizował m.in. amerykański psycholog Gregory Feist. Dowiódł, że są oni bardziej otwarci na nowe doświadczenia, bardziej pewni siebie, dominujący, ambitni, impulsywni, mniej sumienni i konwencjonalni niż ci mniej kreatywni. Charakterystyczną ich cechą jest także pewna doza wrogości wobec innych ludzi. Z tych dwóch grup naukowcy są zazwyczaj bardziej sumienni, artyści zaś niekonwencjonalni i niestabilni emocjonalnie.

Przyglądając się życiu ludzi twórczych, badacze doszli do wniosku, że historie ich działalności można ująć jako następujące po sobie okresy wypełnione u wszystkich tego samego rodzaju działaniami. Porównano ze sobą życiorysy przyrodnika Karola Darwina, szwajcarskiego psychologa i biologa Jeana Piageta, fizyka Alberta Einsteina, psychoanalityka Zygmunta Freuda, działacza politycznego Mahatmy Ghandiego, filozofa Stuarta Milla, malarza Pabla Picassa, kompozytora Igora Strawińskiego, poety

T. S. Eliota, tancerki Marthy Graham, twórcy cybernetyki Norberta Weinera, pisarza George’a Bernarda Shaw oraz naukowca Michaela Faradaya. Okazało się, że wszyscy przed osiągnięciem wiedzy w swojej dziedzinie wiele ćwiczyli – ich zaangażowanie trwało mniej więcej dziesięć lat, gdy włączali w pracę swoje zdolności kreatywne. Ponadto: efekt zazwyczaj nie był pojedynczym dziełem, ale cyklem przedsięwzięć. I co ważne: większość miała wizję końcowego produktu przed rozpoczęciem jego tworzenia.

Zasadnicze znaczenie dla twórczości ma jednak motywacja wewnętrzna. Twórca pragnie działać, ponieważ jest to dla niego ciekawe i przyjemne. Stanowi samo w sobie cel i wyzwanie. Niestety okazuje się, że zaledwie kilka procent dorosłych osób ma wyznaczony w życiu cel, do którego dąży dla siebie samego.

Na przykład spośród tych, którzy robią tzw. postanowienia noworoczne, aż 36 proc. poddaje się do końca stycznia, a połowa pozostałych osób porzuca cele przed upływem trzech miesięcy.

Stawiamy sobie zazwyczaj cele zbyt ambitne lub takie, których osiągnięcie nie zależy wcale od nas. A można zacząć od niezbyt łatwego wbrew pozorom pytania: gdybym mógł zrobić wszystko, co chcę, zrobiłbym... Można stworzyć listę dziesięciu pozycji, i to nie byle jakich. Zwłaszcza nie byle jakich. I wyobrazić sobie siebie za dziesięć lat, za 20 lat. To nie jest strata czasu. To pierwszy krok na drodze do rozwoju własnej kreatywności, więc warto się angażować.

Trzeba pamiętać, że dziś pojęcie kreatywności na dobre zadomowiło się w języku pracodawców i przełożonych. Obok elastyczności i komunikatywności jest jednym z ważniejszych kryteriów decydujących o tym, czy ktoś wart jest zatrudnienia czy nie.

[ramka][srodtytul]Boska kreacja i popędy[/srodtytul]

O ludzkiej kreatywności po raz pierwszy dyskutowano w czasach późnego renesansu. Wcześniej czasownik „creare” stosowano jedynie do określania aktywności boskiej – tworzenia czegoś z niczego (creatio ex nihilo). Powiew renesansowej swobody i tolerancji sprawił, że za kreatywnych można było uznać w końcu także naukowców czy artystów. Pierwsze badania naukowe na temat kreatywności przeprowadzono na początku XX wieku – między innymi zajmował się tym Freud. Postrzegał kreatywność i wynikającą z niej twórczość jako społecznie akceptowany sposób wyrażania nieakceptowanych, nieświadomych, agresywnych i seksualnych popędów śmierci i miłości. [/ramka]

Praca
Firmowy Mikołaj częściej zaprosi pracowników na świąteczną imprezę
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Praca
AI ułatwi pracę menedżera i przyspieszy karierę juniora
Praca
Przybywa doświadczonych specjalistów wśród freelancerów
Praca
Europejski kraj podnosi wiek emerytalny. Zmiany już od 1 stycznia 2025
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Praca
Kobieta pracująca żadnej pracy się nie boi!