Kryzys polityczny w Japonii. A rola kraju w świecie maleje. Japoński analityk: To przygnębiające

– Szkoda, że w czasie, gdy świat jest tak chaotyczny, w Japonii nie ma stabilnego przywództwa – mówi „Rzeczpospolitej” Ichiro Fujisaki, emerytowany dyplomata, były wiceminister spraw zagranicznych Japonii.

Od 2020 roku Japonia miała już czterech premierów z Partii Liberalno-Demokratycznej (PLD). To konserwatywne ugrupowanie od momentu, gdy powstało w 1955 roku, rządzi niemal bez przerwy (zdarzyły się dwie – w sumie sześć lat w opozycji). 

Dotkliwe ciosy wyborcze trafiły w partię premiera Shigeru Ishiby. Po raz pierwszy Partia Liberalno-Demokratyczna nie ma większości w żadnej izbie parlamentu

Po kilku skandalach, które szkodziły poprzednim gabinetom, pod koniec 2024 roku PLD postawiła na Shigeru Ishibę, polityka o dużym doświadczeniu – był wcześniej ministrem obrony i szefem resortu rolnictwa – i o sporej popularności w społeczeństwie. Uchodził za samotnego wilka w partii, pozwalał sobie na krytykę kolegów. I jest, jak podkreśliła agencja Reuters, jednym z najważniejszych intelektualistów wśród japońskich polityków.

Partia Liberalno-Demokratyczna pod wodzą Ishiby szybko jednak doznała niepowodzeń wyborczych. Najpierw straciła 68 mandatów w wyborach do izby niższej parlamentu, potem wypadła blado w wyborach lokalnych w stolicy, a na koniec, w lipcu, w wyborach do izby wyższej parlamentu, zanotowała najgorszy wynik w swojej historii (21,6 proc.).

W ten sposób, po raz pierwszy w historii, rządząca PLD nie ma większości w obu izbach parlamentu, nie ma jej, licząc łącznie z mandatami jej stałego koalicjanta, buddyjskiej partii Komeito. 

Czy umowa handlowa z Trumpem miała wpływ na rezygnację premiera Ishiby?

Tuż po wyborach do izby wyższej Japonia podpisała ze Stanami Zjednoczonymi porozumienie handlowe, będące jednym z efektów wojen celnych prowadzonych przez Donalda Trumpa z prawie całym światem. Sam Trump nazwał je „masywnym” i „historycznym”, chwalił się zwłaszcza obietnicą japońskich inwestycji w USA na sumę 550 miliardów dol. Japonia, podobnie jak Unia Europejska, objęta została 15-procentowymi cłami.

Porozumienie nie jest jeszcze w pełni dopracowane, sugerował jeden z ministrów japońskich tuż przed ogłoszeniem dymisji przez swojego szefa.

Czy umowa z Trumpem miała wpływ na rezygnację premiera Ishiby? – To raczej efekt walki o władzę wśród polityków Partii Liberalno-Demokratycznej – podkreśla Ichiro Fujisaki, który był też ambasadorem w Waszyngtonie (w latach 2008-2012). 

Zgadza się z tym Akio Kawato, analityk i publicysta: – Powody są prawie całkowicie wewnątrzpartyjne. Nie dotyczą Stanów Zjednoczonych, wręcz przeciwnie: oba kraje znalazły przecież rozwiązanie problemu ceł – mówi „Rzeczpospolitej” Kawato. 

Czytaj więcej

Polityka

Po śmierci Shinzo Abe. Zamach, japońskie tabu

Zabicie byłego premiera sprawiło, że Japończycy utracili poczucie bezpieczeństwa. Niedzielne wybo...

Mimo katastrofalnego jak na PLD wyniku wyborów do izby wyższej parlamentu Shigeru Ishiba nadal cieszył się, jak podkreśla Fujisaki, uznaniem opinii publicznej. Ale w partii zaczęły się rozliczenia.

Tydzień temu odpowiedzialność za porażkę wzięło na siebie czterech członków zarządu partii, w tym sekretarz generalny Hiroshi Miroyama. Przeciwnikom premiera to nie wystarczyło, zaczęli nalegać na przyspieszone wybory szefa partii, czego skutkiem byłaby i zmiana szefa rządu. Ishiba nie czekał na ogłoszenie tych wyborów. W niedzielę ogłosił „bolesną” decyzję: – Zawsze mówiłem, że nie przykleję się do stołka i zrezygnuję w odpowiednim momencie. To jest ten czas – ogłosił.

Co dalej z rządzeniem Japonią? Kto może być premierem? Kobieta bez szans?

Nowego szefa i nowego premiera poznamy najprawdopodobniej na początku października. Wśród kandydatów wymieniani są przedstawiciele prawego skrzydła Shinjiro Koizumi (syn premiera z lat 2001-2006 Junichiro Koizumiego) oraz Sanae Takaichi, zwana japońską Margaret Thatcher. Nigdy jeszcze kobieta nie była premierem Japonii, kraju, którego elity są zdominowane przez mężczyzn. 

Zdaniem analityka Akio Kawaty pani Takaichi nie ma jednak odpowiedniego poparcia w partii rządzącej. – Ze względu na jej charakter, a nie dlatego, że jest kobietą – zapewnia.  I dodaje, że wybór przedstawiciela mocno konserwatywnego skrzydła, niezależnie od tego, czy byłby to Koizumi czy byłaby to Takaichi, może mieć konsekwencje dla polityki zagranicznej Japonii w postaci pogorszenia stosunków z Koreą Południową i Chinami.