Nie zabrało określeń, że jest to próba relatywizacji zbrodni III Rzeszy. Takie opinie na temat liczącej 43 strony koncepcji kultury pamięci pojawiły się w niemieckich mediach, jak i w gronie historyków. Nikt nie kwestionuje potrzeby nowego zdefiniowania niemieckiej kultury pamięci w nowych warunkach historycznych i nowej wrażliwości historycznej, lecz wielkie kontrowersje wzbudza fakt ujęcia w koncepcji nowych elementów w postaci zbrodni niemieckich w czasach kolonialnych i spraw związanych z imigracją, w tym zbrodniczych ataków na ośrodki uchodźców i imigrantów już po zjednoczeniu Niemiec. Włączenie tych spraw do dokumentu zaprezentowanego przez pełnomocniczkę rządu ds. kultury i mediów Claudię Roth (Zieloni) różni ją zdecydowanie od poprzednich opracowań na ten temat.
List protestacyjny szefów niemieckich miejsc pamięci
– Umiejscowienie tych wszystkich spraw w jednym dokumencie uprawnia do wniosku, iż są one traktowane niemal równorzędnie, co jest rzeczą niedopuszczalną – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Stefan Troebst zajmujący się historią Europy Środkowo-Wschodniej. Grono szefów niemieckich miejsc pamięci wysłało nawet list protestacyjny do Roth, w którym zwracają uwagę, że niepowtarzalny charakter takich zbrodni jak w Auschwitz i innych miejscach jest absolutnie nieporównywalny z niemieckimi zbrodniami kolonialnymi, jak i wydarzeniami z ostatnich dekad.
Umiejscowienie tych wszystkich spraw w jednym dokumencie uprawnia do wniosku, iż są one traktowane niemal równorzędnie, co jest rzeczą niedopuszczalną
prof. Stefan Troebst
W koncepcji jest także mowa o projekcie Dom Niemiecko-Polski (DNP), który ma zostać zrealizowany w Berlinie. Zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami, dokonanymi także przy współudziale polskich historyków, ma „przypominać o cierpieniach Polski w latach 1939–1945 i o brutalnej śmierci ponad pięciu milionów polskich obywatelek i obywateli, w tym około trzech milionów żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn”. Elementem DNP miał być pomnik w Berlinie, nazywany obecnie „elementem artystycznym”. – W koncepcji minister Roth nie ma jednak na ten temat żadnych informacji. Czy sam pomnik faktycznie powstanie i jaka będzie jego lokalizacja? Nie wiadomo też, jaki miałby być budżet tej instytucji – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Krzysztof Ruchniewicz, dyrektor Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta. Konsultacje na temat ostatecznej koncepcji DNP trwają.
Pominięty wątek niemieckiej ekspansji na Wschód
Ruchniewicz zwraca uwagę, że w segmencie koncepcji Roth na temat kolonializmu pominięto całkowicie wątek niemieckiej ekspansji na Wschód. A Drang nach Osten nie jest niczym innym jak dobitnym przykładem kolonializmu. We fragmentach dotyczących imigracji nie ma też ani słowa o Polakach w Niemczech. Ani tych, którzy przed wojną stanowili uznaną mniejszość narodową, ani tych, którzy po wojnie zostali w Niemczech, a też o naszych rodakach z okresu emigracji politycznej i zarobkowej. Ruchniewicz wspomina też o zaleceniach pod adresem niemieckich władz oświatowych, aby starały się w programach szkolnych ujmować problematykę pamięci. W koncepcji nie ma jednak żadnego odniesienia do opracowanego wspólnie podręcznika polsko-niemieckiego ukazującego najobszerniej problematykę II wojny w niemieckiej praktyce szkolnej.
