Jan Maciejewski: Proust, mistyka codzienności

„Aby napisać tę jedyną istotną, jedyną prawdziwą książkę, wielki pisarz nie ma nic do wymyślenia w znaczeniu potocznym tego wyrazu, bo ta książka już istnieje w każdym z nas. Trzeba ją tylko przetłumaczyć”.

Publikacja: 21.09.2018 18:00

Marcel Proust

Marcel Proust

Foto: autor nieznany [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/deed.en)], via Wikimedia Commons

Ukazało się właśnie nowe tłumaczenie książki napisanej, a właściwie już raz w powyższy sposób przetłumaczonej przez autora tych słów Marcela Prousta. „W stronę Swanna", pierwszy tom cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu", ponad 80 lat po wydaniu w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego przełożyła na język polski Krystyna Rodowska.

Tłumacze mierzą się więc z Proustem średnio raz na wiek. To i tak często jak na powieść w zasadzie nieprzetłumaczalną. Nie przez zdania ciągnące się przez pół strony, metafory wyrastające z metafor czy obsesję Prousta na punkcie nie tyle sensu, ile przede wszystkim brzmienia języka. Mówimy w końcu o pisarzu, który przebiegł pewnej nocy kilka dzielnic bombardowanego przez Niemców Paryża tylko po to, żeby mówiący płynnie po włosku znajomy powtórzył mu kilka razy wyrazy „senza rigore", bo sam nie słyszał ich dostatecznie wyraźnie, żeby stwierdzić, czy zdanie, które tworzyły, nie „dźwięczy pusto". Problem z onieśmielającym czytelników i przerażającym tłumaczy językiem Prousta nie polega na jego budowie, tylko funkcji. Na tym, że przekracza on granice literatury i wkracza w świat mistyki.

„Rzeczpospolita” najbardziej opiniotwórczym medium października!
Rzetelne informacje, pogłębione analizy, komentarze i opinie. Treści, które inspirują do myślenia. Oglądaj, czytaj, słuchaj.

Czytaj za 9 zł miesięcznie!
Plus Minus
„Ilustrownik. Przewodnik po sztuce malarskiej": Złoto na palecie, czerń na płótnie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Plus Minus
„Indiana Jones and the Great Circle”: Indiana Jones wiecznie młody
Plus Minus
„Lekcja gry na pianinie”: Duchy zmarłych przodków
Plus Minus
„Odwilż”: Handel ludźmi nad Odrą
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Plus Minus
Gość "Plusa Minusa" poleca. Artur Urbanowicz: Eksperyment się nie udał