Obcowanie służby z literaturą

Gdy o tych zwierzeniach powzięła wiadomość lokalna władza ludowa, oficer operacyjny SB porucznik Szpiczko Henryk, ustaliwszy, że 11 czerwca tegoż roku Redliński będzie uczestniczył w posiedzeniu Komisji Ocen Scenariuszy w Zespole Filmowym Wektor w Warszawie, sporządził

z niemałą starannością plan przeprowadzenia tajnej rewizji w mieszkaniu pisarza w celu sprawdzenia treści przyszłej książki.

„1/ Wyjazd Redlińskiego nastąpi prawdopodobnie 10 czerwca w godzinach wieczornych lub 11-go rano, a przyjazd z W-wy 11 wieczorem co zabezpiecza tajność rewizji.

2/ Wydział B zastosuje obserwację 10 czerwca i ewentualnie 11-go rano oraz będzie informował naczelnika Wydziału T. o aktualnym miejscu pobytu R.

3/ Po stwierdzeniu przez Wydziały B i T, że E. Redliński wyjechał do W-wy, por. Szpiczko Henryk i kapitan Łuszcz Eugeniusz w godzinach rannych 11 VI 70 przeprowadzą tajną rewizję. W czasie penetracji kapitan Łuszcz Eugeniusz dokona zdjęć fotograficznych istotnych dokumentów i materiałów.

4/ Grupa prowadząca penetrację pozostawać będzie w kontakcie radiowym z naczelnikiem Wydziału T Komendy Wojewódzkiej.

5/ Kapitan Łuszcz na czas trwania penetracji zastosuje blokadę zamka”.

Plan ten, z odręczną uwagą naczelnika Wydziału T.: „Czasokres nieobecności E. Redlińskiego w mieszkaniu gwarantuje dokładne przeprowadzenie tajnej rewizji”, został 10 czerwca zatwierdzony przez wojewódzkiego komendanta SB pułkownika Modelewskiego Kazimierza.

Czytelnik wydanego ostatnio przez IPN tomu „Twórczość klasowo nam obca. Aparat represji wobec środowiska literackiego” (Warszawa 2009), w którym na stronach 320 – 321 zamieszczono plan Szpiczki, nie dowie się, jak wypadło w oczach pracowitych oficerów zdobyte dzieło. Ponieważ akurat po 20 dniach R. został zaangażowany w redakcji tygodnika „Kultura” Janusza Wilhelmiego, nie musiało ono ich szczególnie zaniepokoić. Historycy IPN zwracają tylko uwagę, że porucznik Szpiczko, urodzony w roku 1938, dosłużył się rangi kapitana, a kapitan Łuszcz (ur. 1933) został podpułkownikiem. Nie jest do końca jasne, czy słowo „grupa” ogranicza się do dwu oficerów, czy też mieli oni technicznych pomocników.

Szpiczko, na służbie od 1966 roku, miał za sobą roczne studia w Szkole Oficerskiej Służby Bezpieczeństwa w Legionowie. Łuszcz, na służbie od roku 1952, nabierał wiedzy przez praktykę. Ja nie podjąłbym się próby blokady zamka.

Dziś pogodnie znosimy sytuację, że nikt już od 20 lat nie pała chęcią poznania naszych prac, nim zostaną ogłoszone drukiem. Niemiła jest natomiast myśl, że rozpuszczeni przez 20 lat niesprawiedliwie wysokimi emeryturami, rozeźleni teraz swym nowym, skorygowanym położeniem, starzy fachowcy zechcą się odwołać do swych szczególnych, nabytych przez dziesięciolecia służby, umiejętności.

Służba Bezpieczeństwa zajmowała się osobami, ich czynami, a także ich dziełami. Tyle że w epoce przedkomputerowej widziano sprawy osobno:

że Stasiek

że koń

że drzewo.

Oto pułkownik Chruśliński Leon, komendant wojewódzki SB w Łodzi, w 21. roku swojej służby dokonuje 6 lutego 1968 analizy działalności Wydawnictwa Łódzkiego: „Braku określonej linii wydawniczej i właściwej politycznie oceny wydawanych pozycji... o ile »Urlop na Tahiti« Aleksandra Minkowskiego..., »Zwątpienia i nadzieje« Ryszarda Lassoty, o treści zdecydowanie kontrowersyjnej, można było przy dużym liberalizmie i dobrej woli uznać za przeoczenie i potknięcie, to w żadnym wypadku nie można zrozumieć przyczyny podjęcia decyzji o wznowieniu np. »Urlopu na Tahiti« w podwojonym nakładzie”. Cóż po tej ekspertyzie, skoro następne książki (w sumie zaledwie 80) TW „Zalewskiego”, kontaktu poufnego „Redaktor”, kontaktu operacyjnego „Aleksander”, ukazały się w dziewięciu innych wydawnictwach? W marcu 1965 roku sierżant Retke Jerzy Stanisław zanotował, że TW „Zalewski”, chętny do spotkań, „poprosił, by w przyszłości nie umawiać z nim spotkań w niedzielę, gdyż jego samotne wyjścia w tym dniu powodują konieczność tłumaczenia się przed żoną, dokąd idzie, z kim się umawia itp.”.

30 maja 1964 roku „grupa pisarzy odwiedzających kawiarnię PIW(Foksal 17), gromadząca się przy stoliku Antoniego Słonimskiego, to – jak wynika z materiałów agenturalnych: Jan Józef Lipski, Paweł Hertz, Witold Wirpsza, Adam Ważyk, Jerzy S. Sito, Andrzej Dobosz, Roman Karst, Stanisław Dygat, Mieczysław Jastrun, Jerzy Andrzejewski, Jan Kott. Spotkania odbywają się codziennie przed południem” (s. 172).