Gilmour promuje nową płytę

Nie ma szans na Pink Floyd, na koncerty czy cokolwiek – mówił mi zdecydowanie David Gilmour dziewięć miesięcy temu. – Z kardynalnego powodu: Richard Wright nie żyje. Nie mamy pianisty, a tylko on potrafił tworzyć muzyczne wibracje, które były podstawą brzmienia zespołu. On jedyny wiedział, jak to się robi. Z archiwów wykorzystaliśmy wszystko, co było wartościowe. Z motywów sesji „The Division Bell" powstał najnowszy album „The Endless River". Dlatego bezpieczniej jest mówić, że to ostatnia płyta zrealizowana pod szyldem Pink Floyd.

Tak David Gilmour zakończył historię jednego z pięciu najważniejszych rockowych zespołów, który sprzedał ponad ćwierć miliarda albumów. Jego opus magnum „The Dark Side of the Moon" z wynikiem ponad 50 milionów kupionych krążków od lat jest drugą najczęściej kupowaną płytą w historii fonografii. Lepiej sprzedawał się tylko „Thriller" Michaela Jacksona.

Jednak Jackson nie żyje, tymczasem tydzień temu David Gilmour rozpoczął tournée promujące nowy solowy album, wyprzedając bilety na pięć koncertów w londyńskim Royal Albert Hall, chociaż ceny dochodziły do 400 funtów. Nie ma się co dziwić: fani płacili nie tylko za bezcenne wrażenia – płacili za doznania wręcz niemożliwe. Pink Floyd nie ma, ale zgodnie z tytułem ostatniej płyty ich muzyka wciąż płynie jak niewyczerpana rzeka. To Gilmour reguluje jej bieg. Raz jest jak tama, a innym razem jak śluza. Tak się złożyło, że akurat połowę repertuaru londyńskiego koncertu stanowiły kompozycje Floydów. Polacy mają szczęście, bo będą mogli zobaczyć ten show 25 czerwca we Wrocławiu, z okazji objęcia przez miasto tytułu Europejskiej Stolicy Kultury.

Ale muzyka to nie wszystko. Każdemu fanowi Pink Floyd w Royal Albert Hall rzucała się w oczy scenografia ze słynnym ekranem w kształcie oka-koła zwana „Mr Screen", przygotowana i wypełniona wizualizacjami przez Marka Brickmana, wieloletniego współpracownika Floydów. Były też lasery i sztuczne ognie. Tylko skala występu była mniejsza od tej, do której przyzwyczaiło nas Pink Floyd. Choć i w tej kwestii Gilmour robi wyjątki. Pamiętamy to z 2006 roku ze Stoczni Gdańskiej, gdzie zagrał dla 50 tysięcy fanów z towarzyszeniem Ricka Wrighta oraz orkiestry pod kierunkiem Zbigniewa Preisnera. Polski kompozytor towarzyszyć będzie Gilmourowi również z orkiestrą we Wrocławiu.

Równość i szacunek

Najnowszy album gitarzysty to muzyczna deklaracja niezależności. Gdyby szukać w polszczyźnie odpowiednika dla tytułowej kompozycji „Rattle That Lock", to – z poszanowaniem wszystkich różnic – są nim „Mury" Jacka Kaczmarskiego z pamiętną frazą „Zerwij kajdany". To dlatego na okładce możemy zobaczyć ptaki zrywające się do lotu po ucieczce ze złotej klatki. Gilmour chce już nagrywać tylko solowe płyty, ale wydawcy nie zapominają, by ozdobić okładki milionów okładek nalepkami ze sloganem reklamowym „Głos i gitara Pink Floyd", bo to podnosi sprzedaż.

Głos Pink Floyd nie śpiewa już jednak słów byłego Floyda Rogera Watersa, tylko Polly Samson – żony Davida, jego muzy, powierniczki, pisarki i autorki większości piosenek od czasu albumu „The Division Bell" (1994). Samson napisała w „Rattle That Lock", że trzeba zrobić wszystko, by dokonać w życiu przełomu: zakończyć to, co złe, i zacząć od nowa w tym miejscu, gdzie wszystko zaczęło się psuć.

Samson nie napisała tego wbrew Gilmourowi.

– Polly jest integralną częścią tego, co robię – powiedział Gilmour w wywiadzie dla magazynu „Uncut". – To jej grałem pierwsze wersje moich utworów, starając się uchwycić rytm, w jaki powinny ułożyć się słowa, które ona dobierała. Wcześniej, kiedy zaczęliśmy współpracować, grałem jej muzykę, a potem wychodziła z pokoju i starała się sama domyślić, jakie myśli chodzą mi po głowie. Teraz jest wolna od tego rodzaju presji. Jesteśmy razem i wie, co myślę.

Gilmour od samego początku obecności w Pink Floyd mierzył się z wielkością zespołu, ale i jego „ciemną stroną". Kto wie, może ciemniejszą niż wszystkie wady współczesnej cywilizacji opisane na albumie „The Dark Side of the Moon". Pink Floyd wraz z jego legendą i monumentalizmem mu ciążyło.

– Z czasem David przestał być zainteresowany zespołem – mówił mi perkusista Nick Mason przy okazji promocji swoich wspomnień. – Niezbyt dobrze czuł się podczas tras koncertowych. Poza tym Gilmour i Waters się zmieniali. David z początku czuł się zagubiony, ponieważ wolał wolniejszy styl pracy od tego, który narzucał Roger. Ten zaś czuł się liderem, miał wielkie aspiracje, wizję rozwoju. Lubił osiągać cele, realizować zadania.

Waters nie liczył się z kosztami. W czasie sesji „The Wall" wyrzucił ze studia i z grupy pianistę Ricka Wrighta.

– Młodzi ludzie kłócą się, biją, a następnego dnia zapominają o tym – powiedział David Gilmour. – Ale kiedy w naszym wieku ktoś decyduje, że drugi kolega jest albo nie jest w zespole, jakkolwiek na to spojrzeć, jest to głupie. Tym bardziej że wraz z tym, jak biegnie czas, układ sił się zmienia. Stajemy się silniejsi i wymagamy większego szacunku. W Pink Floyd na pewno brakowało mi poczucia równości. Zdarzały się oczywiście chwile magiczne i tych z pewnością mi brakuje, a nawet do nich tęsknię. Ale zdecydowanie więcej było momentów, których nie wspominam z przyjemnością.

Pewnie dlatego spoiwem nowego albumu, przypominającego muzyczną ścieżkę filmu, stanowią odniesienia do metafizycznego poematu „Raj utracony" Johna Miltona. Poemat ten został w całości dołączony do kolekcjonerskiego wydania albumu. Troskę o pielęgnowanie metafizycznego ładu podkreślają orkiestracje Zbigniewa Preisnera, kompozytora muzyki m.in. do „Dekalogu" Kieślowskiego, który pracował z Gilmourem już nad poprzednim albumem solowym „On an Island" z 2006 roku. Wrightowi dedykowana jest tuląca do wiecznego snu kołysanka „A Boat Lies Waiting" z klimatyczną partią pianina w stylu Ricka. To także tren opisujący, jak wielką stratą dla Davida stało się odejście przyjaciela.

Z buntowników – antybohaterowie

Rywalizacja z Watersem trwała od początku i była efektem przyjścia Gilmoura do grupy. Roger wcześniej nie komponował. Cedował te obowiązki na Syda Barretta, który miał talent, ale był pozbawiony ambicji lidera. Dopiero gdy Gilmour zaimponował zdolnościami wokalnymi i zaczął brylować jako gitarzysta, Waters przystąpił do pisania muzyki. Na początku z Davidem.

Gilmourowi trudno się było odnaleźć w zespole. Z powodów artystycznych, ale przede wszystkim ludzkich. Był bowiem świadomy, że przychodzi , żeby zastąpić przyjaciela – Syda Barretta.

– Znaliśmy się jeszcze przed Pink Floyd – wspominał David Gilmour. – Razem fascynowaliśmy się bluesem. Spędzaliśmy razem wakacje. Odbyliśmy szaloną wyprawę na południe Francji. To były miłości i ucieczka przed gliniarzami w Saint-Tropez.

Gdy Gilmour został zaproszony do grupy, Syd był już cieniem człowieka. LSD sprawiło, że zapadał się w sobie. Podczas koncertów stał bezwiednie na estradzie i tylko trzymał gitarę, zamiast grać i śpiewać. Tymczasem Floydzi robili karierę, musieli występować w telewizji. Potrzebowali profesjonalisty. Pewnego dnia, jadąc na koncert, po prostu nie zabrali Barretta ze sobą. Gilmour musiał czuć wyrzuty sumienia. I odczuwa je pewnie do dziś, grając i śpiewając „Shine On Your Crazy Diamond", utwór który jest hołdem dla nieżyjącego już kolegi.

– Śpiewam piosenki Syda, bo tylko w ten sposób mogę dziś oddać mu hołd i podzielić się swoimi emocjami – mówił mi w wywiadzie. - Choroba Syda to smutna historia. Był poetą, założycielem Pink Floyd, współtworzył brzmienie grupy. Jego wpływ na mnie i pozostałych kolegów muzyków jest tematem sporów naszych fanów do dziś.

Gilmour źle się czuł w grupie również dlatego, że nie odpowiadały mu psychodeliczne klimaty. Zainteresowany bluesem instynktownie nadawał nowy kierunek zespołowi.

– Nie pisałem jednak tekstów, bo nie umiałem, a Roger robił to świetnie – powiedział „Uncut". – Nie frustrowałem się. Nie podsuwałem mu własnych próbek non stop. Ale kiedy mieliśmy więcej czasu po wydaniu „The Animals" (1977), postanowiłem nagrać solowy album, bo zawsze marzyłem o tym, żeby stworzyć coś od początku do końca.

Psuć zaczęło się w grupie już po sukcesie „The Dark Side of the Moon". Floydzi stawali się negatywnymi bohaterami swoich oskarżycielskich piosenek, m.in. „Money", w której atakowali pazerność biznesmenów i ludzi show-biznesu.

Gilmour wspomina czas „The Animals" nie bez powodu. Gdy przyjęto zasadę, że muzycy dzielą honoraria za nagrania w zależności od tego, ile skomponowali utworów na płytę, Waters zgarnął więcej, bo skomponował dwie miniatury – rozpoczynającą i kończącą płytę.

Media nie pozostawiały na muzykach suchej nitki. „Nie znam żadnego innego zespołu rockowego, którego muzycy wiedliby równie burżuazyjne życie w zaciszach swoich domostw" – pisano. Nick Mason potwierdzał: „Bardziej zajmowało nas wynajęcie kortu do squasha niż dopracowanie naszego setu koncertowego. Wykazywaliśmy się rażącym brakiem zaangażowania, bardzo wtedy potrzebnego". Pink Floyd z buntowników stali się antybohaterami pokolenia punk i Sex Pistols.

Drugi solowy album Gilmour nagrał w momencie zawieszenia Pink Floyd w pierwszej połowie lat 80.

– Ale nigdy nie rezygnowałem z zespołu – zarzeka się. – Uważałem, że warto mieć odskocznię. I kiedy Roger miał dość Pink Floyd, ja nie. Czekałem na to, co będzie: jaka będzie decyzja Rogera.

Właśnie wtedy powstał album „About Face" (1984).

Przyjaciele z młodości wspominają, że Gilmour, mimo że bywał nieśmiały, biorąc do ręki gitarę, stawał się osobą niezwykle pewną siebie, zdecydowaną. Poza tym, zachowując lekki dystans do rzeczywistości, cenił sobie skromność, nie lubił egoistów i pyszałków. Również z tego powodu konflikt z Watersem był nieunikniony.

– David jest spokojny, ale zdecydowany, zdeterminowany – powiedział „Uncut" Phil Manzanera, wieloletni muzyk Roxy Music, przyjaciel gitarzysty i koproducent jego ostatnich solowych albumów. – Można porównać to do sytuacji z psem, który pilnuje swojej kości i nie zrezygnuje z walki do końca, dopóki nie wygra. Być może dlatego Roger uznał Davida za osobę podstępną. Ale to była tylko kwestia determinacji.

– Kiedy w grudniu 1985 roku Waters wysłał do naszego wydawcy list oznajmiający, że nie czuje się już częścią zespołu, poczuliśmy się opuszczeni, a jednocześnie zdecydowaliśmy, że powinniśmy się zastanowić nad nagraniem nowej płyty – wspomina David Gilmour.

Pierwszy album bez Rogera nie przyszedł łatwo. Kiedy rozmawiałem na ten temat z Watersem, szydził, że kompozycje Gilmoura zostały odrzucone przez wydawców i musiał szukać wsparcia w innych kompozytorach. Ale ostatecznie album „A Momentary Lapse of Reason" (1987) odniósł sukces. Podobnie było z koncertami.

– Pink Floyd to wielki zespół i jest strasznie dużo ludzi na świecie, którzy chcieliby pójść na koncert – powiedział „Uncut" Gilmour. – Ale nie wiem, ile osób jest przekonanych do tego, co łączy się z wielkimi produkcjami. A to jest fatum, z jakim się borykam. Wielka skala karmi ludzkie ego, zatruwa artystów egoizmem. Nie chcę być w ten sposób sławny. Pink Floyd się skończyło i nagrałem inny album – solowy. Można powiedzieć, że to muzyka Pink Floyd, ale bardziej europejska, bardziej jazzy.

Bo na nowej płycie w „Dancing Right in Front of Me" pojawiają się jazzujące motywy, jakie znamy z dorobku Stinga. Podobne wrażenie wywołuje „The Girl in the Yellow Dress" o dziewczynie z niebieskimi gauloisami – wspomnienie pierwszych wizyt w Paryżu w latach 60., jeszcze z zespołem Flowers, w którym Gilmour przygrywał Johnny'emu Hallydayowi.