Daję ludziom to, czego chcą

Przecież ta cała sprawa jest śmieszna. Facet zrobił sobie piercing policzka, bo to nie była żadna próba samobójcza. Człowiek, który jest wojskowym,  próbuje, ale teoretycznie, popełnić samobójstwo przed kamerami i przy dziennikarzach, którzy stoją przed drzwiami. Wie, jak się można zabić, chyba coś o tym czytał, więc zdaje sobie sprawę, że lufę trzeba sobie włożyć do ust albo przystawić do skroni. A robi sobie piercing policzka. To jest żałosna i śmieszna historia. To jest tragifarsa.

I pokazali państwo to zdjęcie, bo...?

Ponieważ on chciał znaleźć się w mediach, jestem o tym przekonany. Poza tym co w tym drastycznego, jeśli porównamy to zdjęcie z najważniejszymi światowymi fotografiami? Widziała pani zdjęcia nagradzane Word Press Photo z Turcji, z Palestyny, Izraela, Wietnamu, Indii, gdzie eksponowane są skrajnie zmaltretowane ludzkie ciała? Jeżeli mamy zdjęcie, które wygrywa Word Press Photo, i na tym zdjęciu widać, jak ciała nieżywych haitańskich dzieci są rzucane na kupę ciał, i to zdjęcie wygrywa, to wtedy co? Czy ci, którzy je nagradzają i publikują na pierwszych stronach tak zwanych opiniotwórczych gazet, to hieny i padlinożercy? Więc najlepsze na świecie zdjęcia są robione przez hieny i hienom się podobają? Czy tak?

Pan nie krytykuje takiego podejścia?

Absolutnie tego nie krytykuję. Uważam, że tak właśnie powinno być.

Dlaczego?

Bo my, dziennikarze, jesteśmy od tego, żeby pokazywać życie. A życie jest właśnie takie. Żyjemy, umieramy, cierpimy, bawimy się, jesteśmy radośni, jesteśmy spontaniczni, ale jesteśmy też trupami. Jeżeli ja pokazuję zdjęcie pułkownika Przybyła, a Rada Etyki Mediów twierdzi, że to jest zbyt drastyczne, to Rada Etyki Mediów totalnie się ośmiesza. To jest grupka ignorantów, którzy nie znają osiągnięć fotografii światowej. Oni tego nie wiedzą albo nie chcą wiedzieć. Albo po prostu dostali nakaz od kogoś, kto nas nie lubi, pod tytułem: „nie lubimy tabloidów, potępcie ich, bo już dwa miesiące ich nie potępialiście". Przecież w grę wchodzić też mogą interesy, a interesy są takie, że „Super Express" wyprzedził kolejną gazetę w sprzedaży kioskowej.

Bo buduje pan sprzedaż na ludzkiej tragedii. Jak sam pan mówi, daje ludziom to, czego potrzebują.

Ale ja od tego jestem, żeby dawać ludziom to, czego potrzebują. Tak samo jak dobry producent samochodów czy garniturów. Natomiast zapewniam panią, że nie zbuduje się sprzedaży gazety wyłącznie na tragedii.

Prowadzenie gazety to dla pana wyłącznie biznes?

Absolutnie przeciwnie. To misja. A teraz powiem coś strasznego: uważam, że nic się nie sprzedaje tak dobrze jak misja. Misja sprzedaje się najlepiej i jest najlepszym towarem. Pokaż swoim czytelnikom, że jesteś z nimi, że reprezentujesz ich interesy, pokaż, że walczysz o to, żeby w Polsce było sprawiedliwie, żeby nie kradli, żeby nie wykorzystywali stanowisk. To jest misja i ona się świetnie sprzedaje.

Pan walczy o sprawiedliwość?

Ależ oczywiście, że tak. Codziennie stajemy po stronie zwykłego człowieka. Codziennie pokazujemy nadużycia władzy. To przecież „Super Express" odebrał marszałkom Sejmu po 40 tysięcy złotych nagrody. Wszystkie media w kraju powtarzały po nas informację o skandalu z przyznawaniem niezasłużonych nagród. I marszałkowie te pieniądze oddali. To jest skuteczność tabloidu.

Ale pan na pewno zyskał na sprzedaży...

Przecież po to mnie zatrudniono. Ale wiele osób próbuje zrobić z tego jakiś infantylny zarzut: „A bo on to robi dla pieniędzy". Przecież mówimy o komercyjnych mediach. Wszyscy w mediach pracujemy dla pieniędzy.

To znaczy, że skoro pracujemy tylko dla pieniędzy, to wszystko wolno?

Nie, bo pracujemy dla pieniędzy między innymi. Ale my mamy okazję i szansę bycia dziennikarzami, reporterami. Możemy zarabiać pieniądze w taki sposób, że nam się wydaje, iż polepszamy świat.

No właśnie, wydaje się nam.

Bo świat idzie swoją drogą i ludzie mają swoją naturę. Mordowali się 10 tysięcy lat temu, dzisiaj się mordują i pewnie jeszcze będą się mordować. Ale naszym zadaniem jest robić wszystko, żeby świat był lepszy.

Spełniacie funkcję czyścicieli?

Bez wątpienia. Ponieważ tabloidy zaczęły publikować zdjęcia polityków robionych przez paparazzich, politycy naprawdę zaczęli obawiać się kompromitacji i zachowywać bardziej przyzwoicie, niż się zachowywali. Między innymi ze strachu, strach jest doskonałą motywacją. Ludzie nie robią różnych rzeczy, bo boją się kary więzienia czy ostracyzmu społecznego. Bo boją się tego, że zostaną pokazani, na przykład w tabloidzie, w jakichś dla siebie niewygodnych sytuacjach. Ale nie tylko tabloidy, chociaż one robią to chyba najbardziej ofensywnie. Wszystkie media powinny to robić.

Trzymacie się państwo jakichś zasad?

Pierwsze przykazanie tabloidu: nie nudzić. Jeżeli dajesz człowiekowi coś do ręki, ten człowiek ma za to zapłacić 2 czy 5 złotych, to musi być usatysfakcjonowany produktem na wielu różnych poziomach. Czyli w przypadku tabloidów musi dostać informacje, wachlarz emocji, musi dostać ciekawe zdjęcia, musi też dostać rozrywkę.

To dlatego tabloidy zajmują się celebrytami?

Zajmujemy się nimi między innymi dlatego, że ludzie – wszyscy ludzie – uwielbiają plotkować. A głównym powodem wymyślenia przez kulturę masową celebryty jest stworzenie obiektu do plotek. Podstawowe zadanie stojące przed celebrytą brzmi: o tobie ma się plotkować. Więc my znowu wychodzimy naprzeciw oczekiwaniom czytelników. Przy czym generalnie w plotce nie ma nic złego. Plotka – według mojej definicji – to informacja w fazie potwierdzania. Właśnie dlatego jest taka smaczna, bo jeszcze trochę niepotwierdzona.

Piszecie więc państwo o wszystkich ekscesach celebrytów bez skrupułów...

Bez skrupułów? Mam góry zdjęć, które z powodu moich skrupułów nie zostały opublikowane. Mówimy o kolejnej symbiozie, której celebryci się uczą. Oni by bardzo chcieli, żebyśmy my puszczali informacje wyłącznie o tym, jacy są piękni, mądrzy, bogaci i wspaniali, chcieliby, żebym ja był ich firmą PR-owską. A ja mogę nią być tylko w pewnym procencie, bo mam inne interesy. Moim interesem jest to, żeby mówić o nich prawdę, to znaczy – i dobrze, i źle. A oni nie chcą, żeby mówić o nich źle, bo wtedy się bardzo denerwują i idą ze mną do sądu. Tymczasem nic nie poradzę na to, że osoba X robi rzeczy niegodne w miejscu publicznym. Mam zdjęcia i powinienem mieć prawo, żeby pokazać je w swojej gazecie. Tyle że w Polsce prawo jest absurdalne pod tym względem, zupełnie inne niż amerykańskie czy angielskie, bo teoretycznie muszę mieć zgodę takiego pana, żeby jego zdjęcie opublikować, chociaż robi rzeczy niegodne, i to w miejscu publicznym.

Tabloidyzacja mediów to słuszny kierunek?

Twierdzę, że tak, mając pełną świadomość, iż jestem sędzią we własnej sprawie. Tak zwane opiniotwórcze media uczą się od tabloidów, jak pracować. Oczywiście udają, że się tym brzydzą, oczywiście mówią, że jesteśmy okropni, a w nocy podglądają, nie śpią, zazdroszczą wyników sprzedaży i zastanawiają się, czemu my się tak dobrze sprzedajemy.

Które z mediów są bardziej wartościowe: gazety opiniotwórcze czy tabloidy?

W demokracji tabloidy są bardziej wartościowe. Potrafię to udowodnić. Największy europejski dziennik to niemiecki tabloid „Bild", największy dziennik w Anglii to tabloid „Sun". W Polsce dwie najlepiej sprzedawane w kioskach gazety to dwa tabloidy. To nie jest przypadek. Żyjemy w demokracji, czyli w systemie, w którym na przykład przy wyborach głos mechanika samochodowego, który czyta „Super Express", znaczy tyle samo co głos wielokrotnie habilitowanego profesora, który czyta mniej popularne gazety. To znaczy, że skoro ja mogę wpływać na dziesięcioro różnych ludzi, a inna gazeta na pięcioro, to ja jestem silniejszy i bardziej wartościowy. Zdumiewająco proste i dla wielu niewygodne.

Silniejszy tak, ale czy bardziej wartościowy w kwestiach merytorycznych?

Bardziej wartościowy w kwestiach tego, jakie ludzie mogą podejmować decyzje i jakich będą dokonywać wyborów.

To znaczy, że ma pan większy wpływ. W jaki sposób wpływa pan na ludzi informacjami o celebrytach?

Otóż celebryci to są ludzie, którzy pokazują innym, jak powinni się ubierać, jak powinni się czesać, jak powinni się zachowywać, co jest cool albo nie jest. Ci ludzie są wyznacznikami pewnych trendów. Ale potem przestają, przemijają i pojawiają się nowi, a starzy czasem stają się obiektem drwin i szyderstw. Są jak moda i przemijają. Są tacy celebryci na polskim rynku, którzy trwają, bo zrozumieli specyfikę funkcjonowania mediów – po prostu trzeba z nimi współpracować i nie ma sensu prowadzić wojny totalnej. Ja jej nie prowadzę. Mam przekazać ludziom pewne informacje. Mam dawać towar. Mam publikować artykuły, które ludzie będą chcieli sobie wzajemnie pokazywać i mówić: „o, zobacz". Żona ma mówić do męża: „tak wyglądaj, a nie ten brzuch masz od piwa spasiony, grubasie". Każdy materiał powinien być impulsem do tego, żeby się chcieć nim podzielić. To jest sytuacja, do której ciągle dążymy.

To nie świadczy dobrze o wzorcach, jakich ludzie potrzebują.

Czemu? Bo ludzie potrzebują też banałów? Potrzebują. Banałem jest na przykład jedzenie w McDonald's, ale ludzie potrzebują McDonalda. Czy to znaczy, że mamy pozamykać wszystkie fast foody i wszystkim nakazać jedzenie kawioru? Lubię kawior, ale się nim nie zajadam. Najbardziej na świecie uwielbiam golonkę. Czy ona jest wyszukana? Raczej nie. Ale jeśli ktoś w demokracji coś lubi, to niech on sobie to ma. Niech sobie sam wybierze.

Sławomir Jastrzębowski ukończył polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim. Pracował jako dziennikarz śledczy w „Łódzkich Wiadomościach Dnia", był też szefem działu śledczego w „Dzienniku Łódzkim". Od 2003 dziennikarz „Faktu", od 2005 – zastępca redaktora naczelnego tej gazety. W 2007 roku został redaktorem naczelnym „Super Expressu"