Z jednej strony mówimy im, że w 1989 roku nastąpiła wielka transformacja. Od bardzo złego komunizmu, czyli PRL, przeszliśmy do bardzo dobrego systemu – demokracji. Ale z drugiej strony komuniści wcale nie byli źli, przeciwnie, taki na przykład Wojciech Jaruzelski nie był wcale zły, skoro mszę za niego odprawiali biskupi, a na cmentarz dumnie pomaszerował sam Adam Michnik.

Te dwa pogrzeby Jaruzelskiego to nawet nie była ambiwalencja, ale raczej przyznanie, że życie polityczne i umysłowe jest w Polsce mocno rozdwojone. W kościele była piękna msza, pojednanie, Polska Polską, wszyscy razem, delegacje polityczne najwyższego szczebla. Człowiek przed śmiercią zrozumiał swoje grzechy i wrócił na łono Kościoła. Ale jeśli tak było w kościele garnizonowym, to dlaczego drugi pogrzeb, kilka godzin później, był całkiem świecki? Nie po bożemu? Czy ksiądz Jerzy Popiełuszko, gdyby żył, koncelebrowałby mszę świętą – jak stwierdził jeden z popularniejszych analityków życia politycznego w Polsce? W odróżnieniu od innych, którzy wiedzą doskonale, kto co by zrobił – nie wiem. Ale cieszę się, że żaden ksiądz w sutannie czy koloratce nie poszedł na cmentarz.