Zmierzch wspólnoty

Z polskiej perspektywy nie można sobie wyobrazić, czym jest życie w takim mieście jak Delhi.

Aktualizacja: 29.05.2016 09:52 Publikacja: 25.05.2016 12:03

Rana Dasgupta, „Delhi. Stolica ze złota i snu”, przeł. Barbara Kopeć-Umiastowska, Czarne ebook za 29

Rana Dasgupta, „Delhi. Stolica ze złota i snu”, przeł. Barbara Kopeć-Umiastowska, Czarne ebook za 29,90 zł na: nexto.pl

Foto: Plus Minus

I po prawdzie Rana Dasgupta również nie daje takiego wyobrażenia, zresztą gdyby dawał, to pewnie czytelnik zostałby z tymi samymi co zwykle kliszami: bieda, slumsy, niewyobrażalny tłok, miasto potwór, zakorkowane szerokopasmówki, korupcja i biurokracja. W swojej książce Dasgupta robi coś znacznie ważniejszego: kreśli wnikliwy obraz miasta na tle rozwijającej się gospodarki i pokazuje, jakie dla Indii i dla świata kapitalizm 2.0 może mieć znaczenie.

Kiedy w 1991 roku Indie otworzyły się na kapitał zagraniczny, były jeszcze krajem rolniczym i biednym. Dziś społeczeństwo teoretycznie się wzbogaciło: w Delhi klasa średnia żyje w enklawach Gurgaonu albo na „farmach" (tak nazywa się wielkie posiadłości), a miasto ciągle się rozwija. Ale książka Dasgupty nie jest opowieścią o sukcesie, bo skapywanie bogactwa także w Indiach okazało się mitem. Bliżej „Delhi. Stolicy ze złota i snu" do trzeźwości tych, którzy obok kwitnących polskich miast dostrzegają niewygodną schedę po PRL: ludzi bez pracy i mieszkań, sieroty po pegeerach, emigrantów. Z Indusami, którzy swoją transformację znieśli bodaj gorzej od nas, łączy nas bardzo wiele. Symptomatyczny może być choćby i taki fakt: człowieka z klasy średniej nie stać dziś w Delhi na mieszkanie, bo to wydatek rzędu pół miliona dolarów, rządzą zaś ci, którzy pieniądze mają od dawna i są powiązani z politykami. Indyjska klasa średnia – przede wszystkim jej i jej pędowi do bogactwa poświęcona jest ta książka – to zaledwie 10 procent społeczeństwa, które wraz z podziałem z roku 1947 i późniejszym agresywnym wejściem kapitału z lat 90. utraciło swoją tożsamość. Dasgupta właśnie rozpadowi wspólnoty poświęca najwięcej miejsca. Mimo że sam wychował się w Anglii, do Delhi przeprowadził się dopiero na przełomie wieków i mógłby przyglądać się Indiom z pozycji zdystansowanego obserwatora, trudno mu pogodzić się z tym, że miasto, które kocha, jest zarazem miastem, które wyklucza.

Bodaj największą zaletą Dasgupty – poza wspaniałą frazą autora w znakomitym przekładzie Barbary Kopeć-Umiastowskiej – są jego przenikliwość i autokrytycyzm. Zdarzają mu się bowiem tezy tyleż nieuniknione, co w gruncie rzeczy banalne. Ale gdy pisze o kryzysie mieszczańskiego modelu klasy średniej, zdaje sobie sprawę, że powtarza sądy dość oczywiste. Przede wszystkim jednak wykracza poza reportaż, sięgając po poetykę eseju, a nawet wplatając w tekst coś na kształt opowiadania (rozdział „Miniatura"). „Delhi. Stolica ze złota i snu" to kawał literatury i najlepsza rzecz na temat Indii po polsku od czasów „Bombaju" Suketu Mehty.

PLUS MINUS

Prenumerata sobotniego wydania „Rzeczpospolitej":

Plus Minus
Chińskie marzenie
Plus Minus
Jarosław Flis: Byłoby dobrze, żeby błędy wyborcze nie napędzały paranoi
Plus Minus
„Aniela” na Netlfiksie. Libki kontra dziewczyny z Pragi
Plus Minus
„Jak wytresować smoka” to wierna kopia animacji sprzed 15 lat
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
gra
„Byczy Baron” to nowa, bycza wersja bardzo dobrej gry – „6. bierze!”