VAT od próbki i egzemplarzy pokazowych

Tak wynika z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z  30 września 2010 w sprawie  EMI Group Ltd przeciwko The Commissioners for Her Majesty s Revenue and Customs (C-581/08).

Zmiana przepisów

Warto mu się przyjrzeć, bo daje on także inne wskazówki, jak rozumieć pojęcie próbki.

Tymczasem po zmianie przepisów dotyczących nieodpłatnego przekazania towarów, która obowiązuje od 1 kwietnia 2011, definicja ta stała się bardzo istotna.

Obecnie tylko w trzech sytuacjach podatnik może uniknąć VAT, przekazując towary, przy nabyciu których odliczył podatek.

Wyjątki to przekazanie:

- drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych,

- prezentów o małej wartości,

- próbek.

Wydaje się, że najwięcej wątpliwości i sporów będzie dotyczyło tych ostatnich. Pojęcie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych jest bowiem dość jasne, a prezenty o małej wartości zostały szczegółowo zdefiniowane w ustawie o VAT. Są to przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

- o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł – jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,

- których przekazania nie ujęto w ewidencji – jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, to jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.

Nieprecyzyjne prawo

Zgodnie z ustawą o VAT przez próbkę rozumie się niewielką ilość towaru reprezentującą określony rodzaj lub kategorię towarów, która zachowuje skład i wszystkie właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne lub biologiczne towaru, przy czym ilość lub wartość przekazywanych (wręczanych) przez podatnika próbek nie wskazuje na działanie mające charakter handlowy.

Definicja nie jest  precyzyjna. Warto więc sięgnąć do wyroku ETS, który daje pewne wskazówki, jak sprawdzić, czy mamy do czynienia z próbką. Co prawda dotyczy on jeszcze VI dyrektywy, ale wnioski wynikające z tego orzeczenia pozostają aktualne.

Płyta dla dziennikarza

Sprawa dotyczyła koncernu płytowego. Trybunał w orzeczeniu potwierdził, że rozdawane przez niego osobom mającym wpływ na promocję muzyki płyty z premierowymi nagraniami są próbkami.

Zgodził się więc, że próbka nie musi być  przekazywana ostatecznemu odbiorcy. Potwierdził także, że na płycie mogą znajdować się całe nagrania, a nie tylko ich fragmenty. Nie musi się ona także różnić od oferowanego towaru, nie ma też obowiązku, aby były to specjalnie w tym celu wydawane egzemplarze.

Spółka przekazywała bowiem nieodpłatnie również płyty nieróżniące się od tych, które można kupić w sklepie. Wyróżniały się one jedynie naklejką „Egzemplarz promocyjny nieprzeznaczony do sprzedaży”.

W wyroku czytamy:

„Prawo krajowe nie może ograniczać tego pojęcia w sposób ogólny jedynie do egzemplarzy okazowych mających postać inną niż przeznaczona do sprzedaży lub jedynie do pierwszego z serii jednakowych egzemplarzy okazowych przekazywanych przez podatnika na rzecz tego samego odbiorcy bez uwzględniania charakteru przedstawianego produktu oraz okoliczności gospodarczych właściwych dla każdej czynności przekazania egzemplarzy okazowych”.

Wskazówki ETS

Trybunał wyjaśnił, że sprawdzenie, czy przekazane towary są próbkami, należy podzielić na dwa etapy.

W pierwszym należy zbadać, czy przekazywane próbki wykazują istotne cechy wspólne z reprezentowanym towarem, czyli czy pozwalają na ocenę jego jakości i ustalenie, czy wykazuje on właściwości poszukiwane przez potencjalnego lub rzeczywistego nabywcę.

Drugi etap to analiza konkretnych okoliczności, w jakich próbki te zostały przekazane przez podatnika. Z wyroku ETS wynika, że co do zasady próbki powinny różnić się od towarów występujących w sprzedaży. Ostateczne wykorzystanie towaru powinno być bowiem opodatkowane.

Nie jest to jednak reguła bezwzględnie obowiązująca. Trybunał zauważył, że „w wielu wypadkach udostępnienie egzemplarzy okazowych w postaci odpowiadającej produktowi końcowemu stanowi niezbędny element jego oceny.

Należy bowiem stwierdzić, że w celu umożliwienia oceny towarów przekazywanych w charakterze próbek niezbędne jest, by miały one wszelkie istotne cechy charakterystyczne przedstawianego produktu w jego końcowej postaci.

Podczas gdy egzemplarze okazowe mogą, w pewnych wypadkach, przejawiać wszystkie istotne cechy charakterystyczne przedstawianego produktu bez przyjmowania jego postaci końcowej, w innych wypadkach może jednak okazać się niezbędne, ze względu na cechy danego produktu, by egzemplarze okazowe odpowiadały dokładnie produktowi końcowemu, tak by jego cechy mogły zostać ukazane potencjalnemu lub rzeczywistemu nabywcy”.

Trybunał podkreślił, że ma to zwłaszcza zastosowanie do produktów o charakterze artystycznym. Dlatego na przekazywanych płytach mogą znajdować się całe utwory, a nie tylko ich fragmenty.

Nie tylko dla nabywcy

Trybunał wyjaśnił, że nie podlega opodatkowaniu przekazanie próbek nie tylko ostatecznemu odbiorcy, ale także innej osobie, pod warunkiem  że zostanie osiągnięty cel  wręczenia.

W wyroku czytamy:

„W szczególności w dziedzinie produktów o charakterze artystycznym, przekazywanie egzemplarzy bezpłatnych nowych dzieł pośrednikowi, którego zadaniem jest dokonanie krytycznej oceny tych dzieł oraz który może wobec tego wpłynąć na popularność tego produktu na rynku, co dotyczy np. dziennikarzy albo osób prowadzących programy radiowe, opiera się na mechanizmie promocyjnym, w którym wykorzystanie próbki stanowi nieodłączną konsekwencję procesu promocji i oceny”.

Co może ustawodawca

Trybunał wskazał, że państwa członkowskie mogą nałożyć na podatników rozprowadzających próbki obowiązek zastosowania zabezpieczeń pozwalających zapobiegać ryzyku wykorzystywania ich w innym celu, niż zostały przekazane.

Chodzi np. o nakaz opatrywania towarów nalepką informującą, że nie są przeznaczone do sprzedaży. Trybunał podkreślił, że nadużyciem jest „takie końcowe wykorzystanie przekazanej próbki, które nie jest nieodłącznie związane z oceną produktu przez nią przedstawianego”.

Czytaj też artykuły:

Zobacz więcej: