Tylko posiadacz może żądać umorzenia weksla

Tak przewiduje art. 96 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F4B5B0F26974C64F981401F5265DC123?id=70938]prawa wekslowego z 1936 r.[/link] [b]Sąd Najwyższy wyjaśnił w niedawnej uchwale, że taką sprawę może wnieść tylko ten, kto władał wekslem w chwili jego zaginięcia (sygn. III CZP 98/09)[/b].

W sprawie, której dotyczy przedmiotowa uchwała, chodziło o dwa weksle in blanco wystawione jako zabezpieczenie ewentualnych roszczeń z umów o roboty budowlane. Ich wykonania na zlecenie spółki z o.o. Eko-Bau podjęli się wspólnicy spółki cywilnej – Tomasz i Magdalena M.

[srodtytul]Prokurent zabrał weksle [/srodtytul]

W rozmowach, które doprowadziły do zawarcia w 2004 i 2005 r. kolejnych umów o roboty budowlane między Tomaszem i Magdaleną M. a Eko-Bau, spółkę tę reprezentowali dwaj prokurenci będący jednocześnie jej wspólnikami – Roman J. oraz Marek S. Weksle podpisał w ich obecności i wręczył Tomasz M. Zawierały one tylko jego podpis. Marek S. zabrał weksle, ale nie pozostawił ich w siedzibie spółki ani nie przekazał żadnemu z członków zarządu.

[wyimek]Wystawienie weksla często bywa bardzo ryzykowne[/wyimek]

W 2006 r. Tomasz M. zwrócił się do spółki z o.o. o potwierdzenie posiadania weksli, ale prezes spółki poinformował go, że spółka ich nie ma, a Roman J. potwierdził, że zabrał je Marek S. Przeciwko Markowi S. było prowadzone postępowanie karne związane z bezprawnym posłużeniem się cudzymi wekslami. W grudniu 2006 r. sąd rozwiązał spółkę Eko-Bau. Teraz jest w likwidacji.

[srodtytul]Pod rozwagę Sądu Najwyższego [/srodtytul]

W tym stanie rzeczy Tomasz M. wystąpił do sądu o umorzenie owych dwu weksli. Postanowieniem z listopada 2008 r. sąd uwzględnił to żądanie, uznając je za zasadne. Jako podstawę umorzenia wskazał art. 96 prawa wekslowego. Nie zgodził się ze spółką Eko-Bau, że Tomasz M. nie może z takim wnioskiem wystąpić.

Sąd argumentował, że taką legitymację mają obie strony zobowiązania wekslowego, a więc i wystawca weksla. Ma on bowiem interes prawny w jego umorzeniu, by nie dopuścić do przedostania się do obrotu i odpowiedzialności wobec osoby, która nabyła weksel w dobrej wierze.

Nie był tego pewny sąd II instancji, do którego trafiła apelacja Eko-Bau. Stąd pytanie prawne do SN.

[srodtytul]In blanco to też weksel [/srodtytul]

W kwestii legitymacji czynnej w sprawie o umorzenie weksla nie ma też zgody w nauce prawa. Literalna wykładnia art. 96 prawa wekslowego przemawia za przyjęciem, że z żądaniem umorzenia weksla może wystąpić wyłącznie osoba, której weksel zaginął – posiadacz lub dzierżyciel. Zapisano w nim bowiem wyraźnie, że umorzenia weksla może żądać „ten, komu weksel zginął”. [b]W wyroku z 1 marca 1935 r. (sygn. C I 2022/34) SN uznał jednak, że z takim żądaniem może też wystąpić osoba podpisana na wekslu in blanco, nawet gdy w chwili zaginięcia blankietu nie był jego posiadaczem ani dzierżycielem, bo za tym przemawia wzgląd na jej interes. [/b]To stanowisko spotkało się z aprobatą niektórych komentatorów prawa wekslowego, na nim oparł też swój werdykt w tej sprawie sąd I instancji.

Treść uchwały podjętej w odpowiedzi na pytanie prawne oznacza jednak, że SN miał w tej kwestii odmienne zdanie. Stwierdził bowiem, że [b]legitymowany na podstawie art. 96 prawa wekslowego do żądania umorzenia weksla jest jedynie ten, kto wekslem władał w chwili jego zaginięcia. [/b]

Tym samym rozstrzygnął także inną jeszcze kwestię wskazaną jako sporna w uzasadnieniu pytania prawnego: mianowicie, że opatrzony jedynie podpisem weksel in blanco – bo o taki pytał sąd II instancji – jest wekslem w rozumieniu prawa wekslowego.

[ramka][b]Zabezpieczenie zapłaty[/b]

Istota weksla in blanco, zwanego niezupełnym, sprowadza się do tego, że zawiera on sam podpis wystawcy lub akceptanta, który przez przyjęcie weksla staje się głównym dłużnikiem wekslowym. Może jednak zawierać także inne elementy. Taki weksel jest najczęściej wystawiany jako gwarancja zapłaty. Zabezpiecza przyszłe ewentualne roszczenia osób fizycznych lub prawnych, np. banków udzielających kredytów.Od weksli in blanco trzeba odróżnić tzw. weksle gwarancyjne, w których z góry jest wpisana suma wekslowa. [/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki