Przesłanki określające krąg osób uprawnionych do rekompensaty za pozostawienie nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku wypędzenia z byłego jej terytorium lub jego opuszczenia w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. nadal budzą kontrowersje.
Osoby, którym odmówiono potwierdzenia prawa do rekompensaty z powodu niespełnienia wymogu zamieszkiwania w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium RP, mogą składać wnioski o wznowienie postępowania. Termin na zgłoszenie żądania upływa 27 sierpnia 2014 r. Do tego czasu o potwierdzenie prawa do rekompensaty mogą wystąpić również osoby, które nie złożyły wniosku do 31 grudnia 2008 r., jeżeli wykażą, że na ocenę spełnienia przez nie wymogu zamieszkiwania w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mają wpływ zmiany dokonane na mocy najnowszej nowelizacji ustawy z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP.
27 lutego br. wejdzie w życie ustawa z 12 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP. Nowela ma na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2012 r. (SK 11/12).
Zgodnie z dotychczasowymi zasadami prawo do rekompensaty przysługiwało właścicielowi nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami RP, jeżeli był 1 września 1939 r. obywatelem polskim, zamieszkiwał w tym dniu na byłym terytorium RP oraz opuścił je z przyczyn, o których mowa w art. 1 ustawy oraz posiadał obywatelstwo polskie w chwili złożenia wniosku.
Nowela z 12 grudnia 2013 r. zniosła wymóg zamieszkiwania w dniu 1 września 1939 r. na byłym terytorium RP. Przesłanka domicylu została zastąpiona wymogiem posiadania miejsca zamieszkania zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi przed 1 września 1939 r. Przepisy te dopuszczają posiadanie kilku miejsc zamieszkania. Pozwala to na potwierdzenie prawa do rekompensaty w przypadku osób, które z różnych przyczyn przed ?1 września 1939 r. przeprowadziły się na tereny znajdujące się w obecnych granicach państwa polskiego, pozostawiając na Kresach Wschodnich nieruchomości i nie mogły w późniejszym okresie powrócić do pierwotnego miejsca zamieszkania.
