Gry hazardowe: czy istnieją legalne zakłady

Od dłuższego czasu można zaobserwować wzmożone zainteresowanie tematyką legalności uczestnictwa w zakładach internetowych. I to ze strony organów państwowych, polskich firm bukmacherskich oraz mediów. Warto się więc przyjrzeć, co na ten temat mówi prawo.

Różne kategorie

Przez zakład rozumieć należy umowę między osobami będącymi odmiennego zdania, w której strony przyrzekają sobie korzyść majątkową na rzecz tej z nich, której twierdzenie dotyczące jakichś faktów (przeszłych, teraźniejszych lub przyszłych) okaże się prawdziwe. Na podstawie art. 413 kodeksu cywilnego dokonuje się następującego wyróżnienia kategorii zakładów:

- zakłady prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego (art. 413 § 2 kc) – zakłady kwalifikowane,

- zakłady zakazane albo nierzetelne (art. 413 § 1 in fine kc),

- zakłady innego rodzaju, które nie są ani zakazane bądź nierzetelne, ani prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu – zakłady niekwalifikowane.

Do kategorii zakładów niekwalifikowanych należy zaliczyć zakłady wzajemne w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (u.g.h.) i prowadzone zgodnie z przepisami tej ustawy.

Definicja zakładów wzajemnych znalazła się w art. 2 ust. ust. 2 u.g.h. Zgodnie z tym przepisem oraz praktyką sądową, która rozwinęła się w tym zakresie, istotnymi elementami pojęcia zakładu wzajemnego jest: (1) zawarcie zakładu, którego przedmiotem są (2) wygrane pieniężne lub rzeczowe, (3) polegającego na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt (totalizatory) bądź zaistnienia różnych zdarzeń (bukmacherstwo), (4) w którym uczestnicy wpłacają stawki, (5) a wysokość wygranej zależy odpowiednio od łącznej kwoty wpłaconych stawek (totalizatory) bądź od umówionego pomiędzy przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę stosunku wypłaty do wygranej (bukmacherstwo).

Art. 6 ust. 3 u.g.h. reguluje, że działalność w zakresie zakładów wzajemnych może być prowadzona jedynie po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia na urządzanie zakładów wzajemnych. Co więcej art. 6 ust. 4 w związku z art. 6 ust. 3 u.g.h. zawęża krąg podmiotów, które mogą przyjmować (urządzać) zakłady wzajemne. Mogą to robić jedynie spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, aby urządzać zakłady wzajemne przez internet, również niezbędne jest zezwolenie (art. 29a u.g.h. Na dziś zezwolenie na urządzanie zakładów wzajemnych (w tym również przez internet) posiadają cztery podmioty.

Zakazane albo nierzetelne

Za zakłady nierzetelne należy uznać takie zakłady, które zostały przeprowadzone w sposób niezgodny z regułami (zasadami) zakładu albo które z istoty swej oparte są na założeniu nierzetelności (nieuczciwości). Natomiast za zakłady zakazane należy uznać takie zakłady, których zakaz urządzania lub prowadzenia wynika wprost z przepisów prawa. Przede wszystkim należy tutaj wskazać na przepisy u.g.h. oraz przepisy rozdziału 9 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (k.k.s).

Analizując zakazy zawarte we wskazanych przepisach z punktu widzenia uczestnika zakładów, należy wskazać, że zabronione jest przede wszystkim: (1) uczestniczenie w zakładzie wzajemnym, który jest urządzany lub prowadzony przez podmiot, który nie posiada wymaganego polskim prawem zezwolenia; (2) uczestniczenie w zakładzie wzajemnym, który jest urządzany przez internet przez podmiot, który nie posiada wymaganego polskim prawem zezwolenia; oraz (3) uczestniczenie na terytorium RP w jakimkolwiek zagranicznym zakładzie wzajemnym.

Ponieważ na dziś zezwolenie na urządzanie zakładów wzajemnych (w tym również przez internet) posiadają jedynie cztery podmioty, uczestniczenie na terenie RP (także przez internet) w zakładach wzajemnych organizowanych przez inne podmioty jest zakazane i do tego karane na podstawie odpowiednich przepisów k.k.s.

Zakaz ten dotyczy także uczestniczenia w zakładach wzajemnych, które są urządzane przez podmioty zarejestrowane w innych krajach UE i posiadające tam odpowiednią licencję (zezwolenie). Zgodność wskazanego zakazu z prawem UE, a przede wszystkim z traktatową zasadą swobody świadczenia usług na terenie UE, jest podawana w wątpliwość. Ocena, czy rzeczywiście zapisy u.g.h. oraz k.k.s w tych kwestiach są zgodne z prawem UE, wykracza poza zakres niniejszego artykułu. Jak jednak pokazują doświadczenia innych krajów UE, jedynie kwestią czasu wydaje się zaskarżenie wskazanych przepisów przed Trybunał Sprawiedliwości UE w zakresie ich niezgodności z zasadą swobodnego świadczenia usług na terenie UE.

Nie wszystko zabronione

Zakłady niekwalifikowane są to zakłady, których urządzanie nie wymaga zezwolenia właściwego organu państwowego, które nie są zakazane i są rzetelne. Są to więc wszystkie pozostałe rodzaje zakładów, które nie kwalifikują się do dwóch wcześniej opisanych grup.

Do kategorii zakładów niekwalifikowanych należą więc przede wszystkim zakłady, które nie są zakładami wzajemnymi w rozumieniu u.g.h. Ich urządzanie i uczestniczenie w nich (również przez internet) jest dozwolone.

W praktyce oznacza to, iż istnieje bardzo szeroka grupa zakładów, w których można legalnie uczestniczyć, w tym także przez internet. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż definicja zakładu wzajemnego zawarta w u.g.h. jest relatywnie wąska i zawęża się do jedynie dwóch typów zakładów: totalizatorów oraz zakładów bukmacherskich.

Przykładami zakładów, w których można legalnie uczestniczyć, są chociażby zwykłe zakłady towarzyskie, zakłady zawierane przez internetowe giełdy zakładów czy coraz popularniejsze tak zwane zakłady społecznościowe (ang. social betting), w tym zakłady zawierane za pomocą różnego typu aplikacji mobilnych.

Na terenie RP (także przez internet) zakłady wzajemne można zawierać, korzystając jedynie z usług czterech podmiotów, które posiadają odpowiednie zezwolenia. Korzystanie z usług innych podmiotów, w tym także tych zarejestrowanych w innych krajach UE i legalnie tam działających, jest zabronione i do tego karane na podstawie odpowiednich przepisów k.k.s.