Michał Góra: Czy NRA ma rację, zakazując łączenia statusu aplikanta i asystenta sędziego?

W mediach społecznościowych (i nie tylko) rozgorzała dyskusja na temat stanowiska organów samorządu adwokackiego o niemożliwości łączenia statusu aplikanta adwokackiego z zatrudnieniem na stanowisku asystenta sędziego.

W mojej ocenie, unaocznia ona znany filozofom (wątek ten obecny jest np. w traktatach Ludwika Wittgensteina) od dawna problem, że źródłem nieporozumień jest często brak precyzji w posługiwaniu się językiem. Jedni bowiem zdają się mówić, jak jest, a drudzy – jak powinno być.

Zatrudnienie adwokata lub aplikanta. Co mówią przepisy

Na gruncie czysto językowym (gramatycznym), Naczelna Rada Adwokacka ma oczywiście rację. W obecnym stanie prawnym zatrudnienie adwokata lub aplikanta adwokackiego na stanowisku asystenta sędziego musi pociągać za sobą skreślenie go z listy. Zgodnie bowiem z art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy z 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze, okręgowa rada adwokacka skreśla adwokata z listy w wypadku objęcia stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania lub rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza. Po myśli art. 79 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, okręgowa rada adwokacka skreśla aplikanta adwokackiego z listy w wypadku okoliczności wymienionych w art. 72 ust. 1 i art. 74, a więc również z wcześniej wspomnianej przyczyny.

O tym, kto sprawuje wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej, przesądza z kolei treść art. 175 konstytucji. Wymienia się tam Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Czytaj więcej

Aplikacje i egzaminy

Aplikant adwokacki jako asystent sędziego? Dziekan ORA pozwala, NRA zabrania

Dziekan warszawskiej ORA zapowiada, że będzie wyrażać zgodę na łączenie statusu aplikanta z pracą...

„Zatrudnienie w organach wymiaru sprawiedliwości”. Co to oznacza?

Na przykładzie wyżej przywołanego przepisu konstytucyjnego w związku choćby z treścią art. 149 § 1a ustawy z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych należy dojść do przekonania, że zatrudnienie w sądzie w charakterze asystenta sędziego jest „zatrudnieniem na stanowisku asystenta sędziego” w organach wymiaru sprawiedliwości. To samo będzie dotyczyć Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych i wojskowych. Innymi słowy, zakaz ustanowiony w prawie o adwokaturze dotyczy nie tylko samodzielnych, ale także pomocniczych stanowisk w sądownictwie.

Wydaje się jednak, że ci, którzy decydują się na krytykę, robią to z innych względów niż stricte gramatyczno-językowe, a nawet prawne. Twierdzą oni bowiem, że stanowisko zajęte przez organa palestry jest anachroniczne, prowadzi do dalszej pauperyzacji aplikantów i trudno uzasadnić je względami logicznymi, systemowymi albo sprawiedliwościowymi. W szczególności nad tym ostatnim zespołem argumentów wypada się pochylić, ponieważ jawią się jako zasadne.

Czytaj więcej

Aplikacje i egzaminy

Egzaminy wstępne na aplikacje prawnicze w 2025 r. Jest komunikat MS

Do zaplanowanych na wrzesień egzaminów wstępnych na aplikacje prawnicze zgłosiło się niespełna 54...

Otóż, jeżeli zakaz zatrudniania aplikantów w organach wymiaru sprawiedliwości miałby chronić ich niezależność, to dlaczego mają oni nadal obowiązek odbywania praktyk również w sądach i prokuraturach? Jest niewykluczone, że w toku praktyk aplikant adwokacki zetknie się z sędzią albo bazą danych, która dotyczy sprawy, w jakiej działa on z upoważnienia swojego patrona w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Konflikty tego rodzaju mogą więc powstać nawet przy obecnym sposobie realizowania programu aplikacji adwokackiej.

Czy aplikant radcowski może być asystentem sędziego?

Co więcej, czy między bliźniaczymi zawodami – adwokata i radcy prawnego – istnieje aż tak znacząca różnica, aby adepci tego pierwszego zawodu nie mogli być asystentami, a ci drudzy już tak? Ostatecznie, czy aplikant adwokacki naprawdę musi być niezależny w takim samym stopniu, w jakim niezależny jest adwokat, skoro aplikant nie wykonuje w pełni samodzielnego zawodu prawniczego i może działać tylko z upoważnienia innego prawnika?