W ramach grup kapitałowych coraz częściej stosowane są przenikające się struktury zatrudnienia (tzw. struktury matrycowe), w których pracownicy lokalni, zatrudnieni przez spółkę zależną, np. zlokalizowaną w Polsce, raportują do przełożonego zatrudnionego przez zagraniczną spółkę matkę. Takie struktury funkcjonują w centrach usług wspólnych, bardzo licznych w Polsce, jak i w ramach outsourcingu IT.
Podporządkowanie dotyczy przy tym nie tylko pracy merytorycznej (nadzór zagranicznego przełożonego nad konkretnym projektem), ale obejmuje również formalnoprawne uprawnienia kierownicze. Zagraniczny przełożony decyduje np. o urlopie polskiego pracownika, dokonuje jego oceny pracowniczej, nakłada kary porządkowe, decyduje o zwolnieniu.
Kto jest rzeczywistym pracodawcą
Podporządkowanie pracownika spółce matce rodzi ryzyko uznania, że rzeczywistym pracodawcą pracownika nie jest spółka polska, lecz centrala zlokalizowana za granicą. W takiej sytuacji lokalni pracownicy mogą podnosić roszczenia związane np. z równym traktowaniem w zakresie wynagradzania i domagać się od zagranicznej spółki takiego samego wynagrodzenia, jakie otrzymują ich koledzy zatrudnieni w centrali na analogicznych stanowiskach.
Powyższa sytuacja prowadzi również do negatywnych konsekwencji w zakresie podatków i ubezpieczeń społecznych. Omawiane ryzyko potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 20 października 2022 r., w sprawie C-604/20, w którym stwierdził, że o istnieniu stosunku pracy decyduje faktyczne podporządkowanie, a nie formalna umowa o pracę.
Co z dostawcami usług
Matrycowe struktury zatrudnienia są standardem w grupach kapitałowych oraz w branży SSC/BPO (Centra Usług Wspólnych/Outsourcing Procesów Biznesowych). Są to specjalistyczne jednostki organizacyjne oferujące szeroki zakres usług wsparcia dla firm, takich jak księgowość, zarządzanie personelem, IT, obsługa klienta. Kluczową zaletą korzystania z usług firm SSC/BPO jest możliwość obniżenia kosztów operacyjnych oraz skoncentrowanie się na strategicznych aspektach działalności, podczas gdy obsługa pewnych procesów biznesowych jest przekazywana profesjonalnym dostawcom usług. Wykorzystując usługi SSC/BPO, firmy mogą osiągać większą efektywność i elastyczność w zarządzaniu swoją działalnością. Zagraniczne firmy często decydują się na lokalizację takich centrów w Polsce z uwagi na wysoką jakość usług, wykwalifikowanych pracowników oraz korzystne warunki ekonomiczne.
