Konarski, Schmidt: Koordynator do spraw usług cyfrowych jako nowy regulator internetu w Polsce

W Polsce do chwili obecnej nie doszło do wyznaczenia organu odpowiedzialnego za nadzór nad wykonaniem aktu o usługach cyfrowych.

Aktualizacja: 16.02.2024 06:05 Publikacja: 15.02.2024 20:00

Konarski, Schmidt: Koordynator do spraw usług cyfrowych jako nowy regulator internetu w Polsce

Foto: Adobe Stock

Do 17 lutego 2024 r. Polska powinna wyznaczyć koordynatora do spraw usług cyfrowych, który ma sprawować nadzór nad przestrzeganiem przepisów unijnego rozporządzenia pt. Akt o usługach cyfrowych („Rozporządzenie”, „AUC”).

Nadzór nad aktem o usługach cyfrowych

Podstawowym celem uchwalenia aktu o usługach cyfrowych było ustanowienie zharmonizowanych przepisów dotyczących „bezpiecznego, przewidywalnego i budzącego zaufanie środowiska internetowego” (art. 1 ust. 1). Realizacji tego celu służyć ma wprowadzenie systemu odpowiedniego nadzoru nad internetowymi dostawcami usług pośrednich, zapewniającego organom regulacyjnym instrumenty prawne pozwalające na efektywne sprawowanie tej kontroli.

Czytaj więcej

Internet z nową unijną konstytucją. Kto najbardziej odczuje zmiany

Zgodnie z rozwiązaniem przyjętym w akcie o usługach cyfrowych nadzór nad pośrednikami internetowymi sprawowany będzie na dwa sposoby. Po pierwsze, bezpośrednio przez Komisję Europejską w stosunku do tzw. bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych (art. 56 ust. 2). Chodzi o podmioty, których średnia liczba aktywnych użytkowników miesięcznie wynosi co najmniej 45 milionów i których status został potwierdzony decyzją Komisji Europejskiej (art. 33 ust. 1 i 3). W chwili obecnej są to 22 podmioty, mające siedziby głównie w Stanach Zjednoczonych. Po drugie, organy krajowe mają sprawować nadzór nad pozostałymi dostawcami usług internetowych działającymi na terytorium Unii Europejskiej (art. 56 ust. 1).

Obowiązek wyznaczenia regulatora internetu, kontrolującego działalność pośredników internetowych i wyposażonego w szereg niezależnych kompetencji, stanowi istotne novum. W dotychczasowym stanie prawnym, określonym przepisami dyrektywy nr 2000/31/WE o handlu elektronicznym, nie było bowiem takiego wymogu. W konsekwencji w większości państw Unii Europejskiej, w tym w Polsce, nie funkcjonowały tego rodzaju organy regulacyjne. Zgodnie z art. 49 ust. 3 aktu o usługach cyfrowych stan ten musi się zmienić do 17 lutego 2024 r., do tej bowiem daty państwa członkowskie są zobowiązane do „wyznaczenia koordynatorów do spraw usług cyfrowych”.

Zadania i zasoby

Wyznaczając dany organ jako koordynatora ds. usług cyfrowych, państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są do zapewnienia mu niezależności jego funkcjonowania (art. 50 ust. 2). Wiąże się z tym obowiązek wyposażenia go w odpowiednie zasoby do wykonywania tych zadań, w tym wystarczające zasoby techniczne, finansowe i kadrowe, a także autonomię w zarządzaniu budżetem (art. 50 ust. 1).

Kompetencje koordynatora ds. usług cyfrowych można podzielić na trzy podstawowe obszary.

Po pierwsze, sprawowanie nadzoru i egzekwowanie obowiązków określonych w rozporządzeniu (art. 49 ust. 2). Obejmuje on między innymi uprawnienia do dokonywania czynności sprawdzających, a także uprawnienia do nakazania zaprzestania naruszeń czy nakładania grzywien (art. 51 ust. 1–2). Koordynator jest również wskazany jako organ właściwy w sprawach skarg na działalność dostawców usług pośrednich (art. 53), do jego kompetencji należy również podejmowanie decyzji w sprawie zatwierdzania tzw. zaufanych podmiotów sygnalizujących (art. 22 ust. 2) czy certyfikacji pozasądowych organów rozstrzygania sporów pomiędzy platformami internetowymi a odbiorcami usług (art. 21 ust. 3).

Po drugie, koordynacja innych organów krajowych, którym powierzono nadzór nad wykonaniem poszczególnych przepisów AUC (art. 49 ust. 2 zdanie drugie).

Po trzecie, realizacja obowiązków i uprawnień związanych z koordynacją i współpracą na poziomie międzynarodowym. Obejmuje to w szczególności współpracę z koordynatorami ds. usług cyfrowych w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej, jak i z Komisją Europejską oraz z europejską Radą ds. Usług Cyfrowych. (art. 57–63).

Inne państwa

Akt o usługach cyfrowych pozostawia państwom członkowskim znaczną swobodę wyboru organu, który będzie sprawować nadzór nad przepisami rozporządzenia. Może to być zupełnie nowy organ, jak i organ, który już funkcjonuje w porządku prawnym danego państwa członkowskiego. Możliwe jest przy tym przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym nadzór nad przepisami AUC sprawuje kilka organów, z których jeden pełni funkcję koordynatora.

W większości państw Unii Europejskiej doszło już do wyznaczenia koordynatora ds. usług cyfrowych. Na podstawie tych doświadczeń można stwierdzić, że w większości państw przyjęto model rozszerzenia kompetencji już istniejących organów, a nieliczne tylko kraje zdecydowały się na utworzenie zupełnie nowego organu (m.in. Irlandia). Spośród już funkcjonujących organów największa liczba wyznaczeń jako „koordynatorów ds. usług cyfrowych” dotyczy organów o kompetencjach zbliżonych do polskiego Urzędu Komunikacji Elektronicznej (m.in. Czechy, Niemcy i Włochy), a w dalszej kolejności odpowiedników Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (m.in. Belgia i Słowacja) oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (Finlandia, Holandia). Część państw nadzór nad przestrzeganiem niektórych przepisów aktu o usługach cyfrowych powierzyła również „innym właściwym organom” w rozumieniu art. 49 ust. 2 rozporządzenia. Przykładowo we Francji organy ds. ochrony danych osobowych oraz ds. ochrony konkurencji i konsumentów są właściwe w sprawach nadzoru nad przestrzeganiem art. 25 aktu w sprawie usług cyfrowych, zakazującego stosowania tzw. zwodniczych interfejsów (dark patterns).

Rozważane modele w Polsce

Mimo zgłaszanych przez branżę internetową postulatów w Polsce do chwili obecnej nie doszło do wyznaczenia organu lub organów odpowiedzialnych za nadzór nad wykonaniem przepisów aktu o usługach cyfrowych. Z przeprowadzonych w 2022 r. wstępnych konsultacji wynikało, że ówczesny rząd rozważał wybór modelu rozdzielenia kompetencji pomiędzy kilka istniejących już organów oraz wyznaczenie prezesa UKE jako koordynatora ds. usług cyfrowych. Planowano przygotować w związku z tym odpowiednią nowelizację ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz ustawy – prawo telekomunikacyjne. Niestety jednak dalsze prace zostały zawieszone. Jest to tym bardziej niepokojące, że branża internetowa dostosowuje właśnie swoją działalność do wymogów AUC, a szereg przepisów rozporządzenia rodzi wątpliwości interpretacyjne, których nie można jednak skonsultować z regulatorem.

Konieczne jest jak najszybsze podjęcie decyzji przez ministra ds. cyfryzacji odnośnie do modelu funkcjonowania koordynatora ds. usług cyfrowych w Polsce. Wyznaczenie właściwego organu lub organów i określenie ich kompetencji powinno nastąpić w formie ustawy wdrażającej akt o usługach cyfrowych. Warto w związku z tym już teraz postulować, aby w pierwszym okresie funkcjonowania urzędu nawiązał on dialog z branżą internetową celem wspólnego wypracowywania wykładni obowiązków nałożonych na podmioty internetowe w akcie o usługach cyfrowych.

Xawery Konarski jest adwokatem, starszym wspólnikiem w kancelarii prawnej Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy

Włodzimierz Schmidt jest prezesem Związku Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska

Do 17 lutego 2024 r. Polska powinna wyznaczyć koordynatora do spraw usług cyfrowych, który ma sprawować nadzór nad przestrzeganiem przepisów unijnego rozporządzenia pt. Akt o usługach cyfrowych („Rozporządzenie”, „AUC”).

Nadzór nad aktem o usługach cyfrowych

Pozostało 97% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Opinie Prawne
Marek Kutarba: Oskładkowanie zleceń w interesie obywateli czy budżetu?
Opinie Prawne
Stykowski, Tarnowska: Jak wyliczyć odszkodowanie za budynek rolniczy?
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Dlaczego sprawca śmiertelnego wypadku mógł znowu doprowadzić do tragedii?
Opinie Prawne
Joanna Pietrzak: Czy Poczta Polska jest gotowa na publiczną usługę hybrydową?
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Skoro większość ma mieć emeryturę minimalną, to ją zlikwidujmy – i po problemie