W przestrzeni publicznej pojawiają się zapowiedzi zakupu nowych wielozadaniowych samolotów bojowych przez polski rząd. Taka operacja – podobnie jak w przypadku samolotów F-16 – wiąże się nie tylko z zawarciem wieloletniego zobowiązania, ale i koniecznością uchwalenia stosownych programów finansowych, pozwalających takie zobowiązanie zaciągnąć w myśl właściwych przepisów z zakresu finansów publicznych. W 2001 r. parlament uchwalił w tym celu specjalną ustawę. Powstaje zatem pytanie, czy obecnie istnieje konieczność przyjęcia zbliżonej regulacji.
Czytaj także: Modernizacja wojska na pół gwizdka
Zobowiązanie a jednoroczność budżetu
Pewne kategorie zakupów państwowych wymagają zawarcia zobowiązań, które finansowane będą z budżetu państwa przez wiele lat. Z drugiej jednak strony obowiązująca ustawa o finansach publicznych ogranicza zaciąganie zobowiązań przez uprawnione podmioty w każdym roku budżetowym do limitów ustalanych w ustawie budżetowej.
Powyższe wynika z zasady jednoroczności budżetu państwa (art. 46 ustawy), która to zasada doznaje pewnych wyjątków. Jednym z nich jest uchwalenie programu wieloletniego, na podstawie którego możliwe jest zaciągnięcie zobowiązań przekraczających dany rok budżetowy i przede wszystkim w wysokościach wyższych niż zaplanowane w ustawie budżetowej na ten rok. W takim programie zawiera się łączne kwoty limitu wydatków na jego realizację w poszczególnych latach, autoryzujące następnie zaciągnięcie zobowiązania do właśnie tego łącznego limitu (art. 136 ustawy). Powinno to znaleźć swe potwierdzenie w ustawie budżetowej, określającej limity wydatków z budżetu państwa w danym roku na programy wieloletnie. W załącznikach do niej zamieszcza się zestawienie programów w układzie zadaniowym (w tym coroczne limity wydatków na konkretny program).
Program wieloletni
Instytucja programów wieloletnich znana jest już od czasów ustawy o finansach publicznych z 1998 r. (art. 80). Ustanawiane one były albo przez Radę Ministrów, albo na mocy ustawy – jeżeli koszty programu przekraczały sumę 100 mln zł. Z takim też przypadkiem (ustawowym programem wieloletnim) mieliśmy do czynienia w ramach zakupu samolotów F-16.
