Nieznaczna ilość narkotyku niekarana

Od 9 grudnia 2011 r. obowiązuje art. 62a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (DzU nr 179, poz. 1485 ze zm.). Przyjęte w nim rozwiązanie jest zbliżone do poprzedniego – art. 48 ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 1997 r. nie przewidywał karania za posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych na własny użytek w ilości nieznacznej. Oznaczało to konieczność umorzenia (odmowy wszczęcia) postępowania. Przepis ten został skreślony 12 grudnia 2000 r. (DzU nr 103, poz. 1097).

Art. 62a dzisiejszej ustawy ma dotyczyć osób dopuszczających się drobnych postaci przestępstwa posiadania narkotyków. Większość spraw podlegających kwalifikacji z art. 62 ust. 1 (tzw. zwykła ilość) oraz ust. 3 (wypadek mniejszej wagi) dotyczy dwóch rodzajów narkotyków – marihuany oraz amfetaminy.

Nieostre i ocenne

Samo posiadanie nieznacznej ilości narkotyków nie pozwala jeszcze na umorzenie postępowania. Nie jest też przeszkodą do wszczęcia postępowania. Warunkiem sine qua non jest, aby ujawniona nieznaczna ilość była przeznaczona na własny użytek. Niewielka ilość narkotyku stwarza pewne domniemanie faktyczne, że może być użyta (zażyta) tylko przez sprawcę.

Doświadczenia praktyków pokazują, że nie zawsze tak jest, bo wielu dilerów ma przy sobie minimalne ilości narkotyków. To swoiste domniemanie mogą obalić np. wyniki oględzin telefonu komórkowego sprawcy (esemesy, połączenia), billingi, odręczne zapiski w kalendarzu lub notatniku, przebieg przeszukania, posiadanie wielu tzw. strunówek, wagi elektronicznej do odmierzania porcji narkotyku, a także zeznania (wyjaśnienia) innych osób. O tym, czy ujawniony narkotyk jest przeznaczony do własnego użytku, powinny zatem decydować okoliczności obiektywne, a nie np. wyłącznie oświadczenie sprawcy.

Pojęcia „ilość nieznaczna" ustawa nie zdefiniowała. Może ono dotyczyć każdego rodzaju środka odurzającego i substancji psychotropowej. Podczas interpretacji tego znamienia duże znaczenie będzie miało np. orzecznictwo sądowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 kwietnia 2000 r., sygn. II Aka 22/00).

Konsekwencją zastosowania art. 62a ustawy jest umorzenie postępowania karnego. Jest to zarazem samoistna podstawa zakończenia postępowania, która powinna być przywołana w postanowieniu. Nie jest prawidłowe uzupełnienie jej podstawą „procesową", tj. art. 17 § 1 pkt 11 kodeksu postępowania karnego („inna okoliczność wyłączająca ściganie"). Sam narkotyk powinien ulec przepadkowi na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy.

Czasowe ograniczenia

Umorzenie może nastąpić zarówno przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jak i później. Pierwszy wypadek dotyczy tzw. czynności niecierpiących zwłoki, przewidzianych w art. 308 k.p.k. Może on budzić zastrzeżenia, w szczególności ze względu na ograniczenia czasowe. Według tego przepisu czynności niecierpiących zwłoki można dokonywać tylko w ciągu pięciu dni od dnia pierwszej czynności. Nie zawsze wstępna kwalifikacja wskazana przez policję na podstawie tzw. narkotestu zyskuje potwierdzenie w opinii biegłego. Ponadto może to mieć znaczenie podczas określania prawidłowej podstawy umorzenia, np. art. 62a ustawy, art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. (brak znamion czynu zabronionego).

Umorzenie postępowania może nastąpić zarówno w fazie in rem, jak i in personam. Niezależnie od spełnienia wszystkich wskazanych wymogów może ono nastąpić, gdyby orzeczenie wobec sprawcy kary było niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także na stopień jego społecznej szkodliwości. Są to również znamiona bardzo ocenne. Niecelowość dotyczy orzeczenia każdego rodzaju kary.

Społeczna szkodliwość

Istotną okolicznością popełnienia czynu może być odkrycie np. porcji narkotyku, który sprawca przegotował sobie do użycia lub który ujawniono w czasie zażywania. Chodzi tu głównie o sytuacje, w których nie jest zagrożone dobro prawne innych osób. Ujawnienie narkotyków np. w szkole czy na imprezie masowej powinno być istotną przeszkodą w umorzeniu. Stopień społecznej szkodliwości czynu powinien być oceniany przez pryzmat art. 115 § 2 kodeksu karnego i musi być wyższy niż znikomy. Na ten stopień wpływać może m.in. rodzaj ujawnionego narkotyku – miękkie (np. marihuana), twarde (np. heroina). Znikomy stopień społecznej szkodliwości powoduje konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.

Handel Narkotykami Publicystyka Prawo Karne

Pozostało 89% artykułu