O zwolnieniu z zakazu konkurencji trzeba pomyśleć na etapie jego zawierania

Rz: Czy pracodawca może uwolnić się od umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli ustały powody, dla których ją zawarł?

Maciej Andrzejewski: Tak. W tym celu pracodawca powinien wypowiedzieć umowę o zakazie konkurencji w zakresie, w jakim obowiązuje ona po ustaniu zatrudnienia. Warunkiem skutecznego rozwiązania takiej umowy jest jednak wskazanie prawa do wypowiedzenia w samej umowie.

Kwestią sporną jest, czy w umowie o zakazie konkurencji pracodawca musi wskazać także przyczyny uzasadniające jej wypowiedzenie (np. ustanie powodów istnienia zakazu). Orzecznictwo Sądu Najwyższego jest w tym zakresie niejednolite. Dla uniknięcia wątpliwości warto wskazać w umowie, że pracodawca może ją wypowiedzieć m.in. w sytuacji, gdy w jego ocenie ustały przyczyny uzasadniające istnienie zakazu konkurencji. Tak skonstruowany zapis pozwoli mu skutecznie uwolnić się od obowiązku wypłaty odszkodowania.

Rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji nastąpi z zachowaniem okresu wypowiedzenia i ma skutek na przyszłość. Oznacza to, że do czasu rozwiązania umowy firma ma obowiązek wypłacać byłemu pracownikowi odszkodowanie. Może też dochodzić kar umownych za naruszenia zakazu, które miały miejsce przed rozwiązaniem umowy.

W jakim trybie pracodawca może wycofać się z umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu zatrudnienia jeszcze w trakcie trwania stosunku pracy?

W tym celu firma może wykonać prawo odstąpienia. Jest to szczególny sposób uwolnienia się od zakazu konkurencji jeszcze przed rozwiązaniem umowy o pracę. Także w tym przypadku warunkiem skutecznego odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji jest określenie tego prawa w treści umowy.

Zastrzeżenie prawa odstąpienia od umowy musi zawierać termin do wykonania tego prawa.

Postanowienia umowy mówiące jedynie o prawie pracodawcy do zwolnienia pracownika z zakazu konkurencji, bez wskazania terminu, w którym powinien on złożyć oświadczenie, są nieskuteczne. Pracodawca nie będzie mógł uchylić się od obowiązku wypłacania pracownikowi odszkodowania.

Wykonanie prawa odstąpienia polega na złożeniu pracownikowi stosownego oświadczenia. Najczęściej firmy wykonują je wraz z rozwiązaniem stosunku pracy, np. w treści wypowiedzenia umowy o pracę.

Warto wskazać, że prawo odstąpienia przysługuje tylko pracodawcy. Zatrudniony nie może skorzystać z tej klauzuli. Przyznanie takiego uprawnienia pracownikowi oznaczałoby faktyczny brak ochrony interesów pracodawcy i wypaczałoby samą ideę zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia.

Czy brak wypłaty odszkodowania za przestrzeganie zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia oznacza, że umowa przestaje obowiązywać?