Juliusz Braun: Co zrobić ze spółką Polska Press? Media regionalne też trzeba zbudować na nowo

„Odpolitycznimy i uspołecznimy media publiczne” – ta część 99. obietnicy przedwyborczej Platformy Obywatelskiej zrealizowana została drogą radykalnych decyzji podjętych przez ministra kultury Bartłomieja Sienkiewicza. Pojawiły się też co prawda efekty uboczne, chyba niespodziewane. Bodaj najważniejszy to skuteczne wypromowanie Telewizji Republika. Rok temu była to niszowa stacja o średniej widowni rzędu 5 tys., dziś awansowała do czołowej dziesiątki stacji telewizyjnych w Polsce, a jej widownia wzrosła ponadtrzydziestokrotnie. Wciąż jednak nie wiemy, jaki ma być docelowy model odpolitycznionych i uspołecznionych mediów publicznych. Dziś, z formalnego punktu widzenia, to rząd (a dokładnie minister kultury) ponosi pełną odpowiedzialność za wszystkie decyzje podejmowane przez mianowanych przez ministra likwidatorów.

Gazety spółki Polska Press przestały być narzędziem partyjnej propagandy

Rząd odpowiada jednak nie tylko za media publiczne, ale także media regionalne, których właścicielem jest spółka Polska Press należąca do Orlenu, a kupiona za czasów Daniela Obajtka. PiS chciał mieć pod kontrolą tak TVP i Polskie Radio, jak i regionalne dzienniki, a zwłaszcza portale internetowe. O ile papierowe wydania gazet nie mają w ostatnich latach wielu czytelników, o tyle ich zasięg z internecie liczony jest w milionach.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Bogusław Chrabota: Wyrwać Polska Press z rąk polityków

Jeśli prezes Orlenu Ireneusz Fąfara naprawdę chce sprzedać Polska Press, to jest to jeden z lepsz...

Sytuacja prawna była łatwiejsza niż w radiu i telewizji, zmiany we władzach spółki Polska Press dokonane zgodnie z kodeksem spółek przez następców Obajtka w Orlenie nie budziły wielkich emocji i – jak się wydaje – udało się przeprowadzić kurację bez niepożądanych skutków ubocznych. Gazety spółki Polska Press przestały być narzędziem partyjnej propagandy, cieszą się niezależnością redakcyjną, ale sytuacja prawna nie uległa zmianie. Właścicielem pozostaje państwowa spółka. I tu trzeba możliwie szybko odpowiedzieć na pytanie: co dalej?

Władze Orlenu deklarują, iż wydawanie prasy nie mieści się już w przyszłej strategii koncernu, ale oceniają sytuację z punktu widzenia czysto ekonomicznego, analizują biznesową opłacalność tego obszaru działalności. Takie podejście władz wielkiej spółki jest zrozumiałe, ale decyzja dotycząca przyszłości ważnego sektora mediów to coś więcej niż tylko sprawa opłacalności biznesu.

Co rząd Donalda Tuska powinien zrobić ze spółką Polska Press

Zakup Polska Press nie był w rzeczywistości operacją biznesową, ale polityczną. Ówczesnego rzecznika praw obywatelskich, dziś ministra sprawiedliwości Adama Bodnara niepokoiła nie cena, jaką zapłacił Orlen, ale fakt, że spółka kontrolowana przez Skarb Państwa – a za jej pośrednictwem politycy sprawujący władzę – może uzyskać łatwy wpływ na całokształt działalności poszczególnych redakcji. Podobnie oceniali sytuację Reporterzy bez Granic, obniżając pozycję Polski w rankingu wolności mediów.

Repolonizacja mediów regionalnych była więc swego rodzaju renacjonalizacją. Skoro Orlen stał się właścicielem spółki Polska Press z przyczyn politycznych, to odwrócenie skutków tej transakcji też wymaga decyzji politycznych i przepisów rangi ustawowej, a nie tylko analiz ekonomicznych. Redakcje grupy Polska Press to dziś nie tylko gazety i informacyjne portale internetowe. Także portale tematyczne (m.in. kultura, zdrowie i różne mocno komercyjne portale lifestylowe), a nawet produkcja newsów dla stacji telewizyjnych.

Czytaj więcej

Energetyka Zawodowa

Prezes Orlenu, Ireneusz Fąfara dla "Financial Times": Chcemy sprzedać Polska Press

Ireneusz Fąfara przekonuje, że jako prezes Orlenu nie jest podatny na polityczne wpływy. Zapowiad...

W dyskusjach toczących się obecnie – inna sprawa, że dość niemrawo – przyszłość spółek mediów publicznych to jeden temat, przyszłość spółki Polska Press zupełnie inny. Tak się jednak złożyło, że to Skarb Państwa, wprost lub pośrednio, jest właścicielem i jednych, i drugich. Rząd (odpowiednio minister kultury i minister aktywów państwowych) realizuje wobec nich prawa właścicielskie. W efekcie w każdym województwie są to trzy instytucje medialne: spółka radiofonii regionalnej, oddział spółki TVP i oddział spółki Polska Press. Przyczyny takiej sytuacji są zrozumiałe, ale budowa w ich miejsce odpolitycznionych i uspołecznionych mediów jest konieczna możliwie szybko. Warto więc spojrzeć na regionalne media kontrolowane przez Skarb Państwa jako całość.

Jak mediom regionalnym zagwarantować niezależność

W dyskusjach o mediach publicznych coraz głośniej słychać postulat łączenia regionalnych ośrodków TVP i spółek Polskiego Radia, które traciłyby w konsekwencji swoją samodzielność. Może więc warto zrobić nieco inny, bardziej radykalny ruch i zaprojektować samodzielne ośrodki w pełni multimedialne, których częścią stałyby się także dzisiejsze oddziały Polska Press? Cały czas mowa o mediach regionalnych. Media lokalne, którym potrzebna jest ochrona przed konkurencją prasy samorządowej, to odrębny temat.

Wymaga to oczywiście poważnych analiz zarówno ekonomicznych, jak i społecznych, by nie zbudować ani podmiotów ekonomicznie słabych, ani regionalnych monopolistów medialnych. Możliwe jest wzmocnienie aktywami redakcji Polska Press regionalnych ośrodków mediów publicznych. Media te korzystają w ostatnich latach nie tylko z abonamentu, ale także z pokaźnych dotacji z budżetu państwa, a mimo to w wielu regionach wymagają wzmocnienia. Formalnie to w miarę proste, ale niesie za sobą także ryzyko natury politycznej.